پيشينه تاريخى سوگند
پرسش :
آیا پیش از اسلام، در حجاز و دیگر سرزمین ها، سوگند وجود داشته است؟
پاسخ :
بنا بر شواهد تاريخى، سوگند ميان همه ملت ها رواج داشته است. در روزگار باستان، به عللى از جمله رواج نداشتن اسناد مكتوب، سوگند اهميتى مضاعف داشته است. از تمدن عيلام، لوح هايى سنگى متعلق به هزاره سوم و دوم پيش از ميلاد به دست آمده است كه قراردادهايى حقوقى بر آنها ثبت شده و اين قراردادها به نام خدايان آنها تضمين شده اند.[۱]در ايران باستان نيز سوگند مرسوم بوده و متن برخى سوگندهاى آن روزگار به دست ما رسيده است.[۲]در ميان ملل غربى، سوگند از ديرباز در امور مختلف از جمله امور دينى و حقوقى مطرح بوده و منابع تاريخى، برخى سوگندنامه هاى قديم آنان را نقل كرده اند.[۳]بت پرستان حجاز نيز در عصر جاهليت، از جمله، به بتان سوگند ياد مى كرده اند.[۴]مردم حجاز، پيش از اسلام، سوگندهايى دسته جمعى نيز داشته اند كه از گذر آن با يكديگر هم پيمان مى شده اند؛ حِلف المطيّبين و حِلف الفضول[۵]از مهم ترين سوگندهاى دسته جمعى آنان بوده است.
[۱]ايران شهر : ج ۱ ص ۲۲۷.
[۲]نك: «سوگند» ابراهيم پورداود ، مجله مهر ايران ، شماره ۵ و ۶ ، ص ۲۸۹ - ۲۹۰.
[۳]تاريخ تمدن، ويل دورانت : ج ۲ ص ۲۸۷.
[۵]حلف الفضول ، پيمانى (حِلف) است كه به وسيله چند نفر كه نام آنها «فَضل» يا «فُضيل» بوده است ، براى جلوگيرى از ظلم و حمايت از ستمديدگان ، با سوگند خوردن (حَلِف) بسته شد . اين پيمان ، قبل از بعثت و در بيست سالگى پيامبر انجام يافته است و حضرت از آن به نيكى ياد مى كرده است . در باره نام گذارى اين پيمان ، وجوه ديگرى هم گفته شده است . حلف المطيّبين ، پيمانى است كه جمعى از قريش با فرو بردن دست خود در كاسه بزرگ كه پر از طيّب (ماده اى خوش بو) بود ، منعقد كردند تا مظلوم را يارى كنند و ميان مردم به انصاف رفتار كنند . اين پيمان ، قبل از حلف الفضول بسته شده است . ر . ك : المحبر : ص ۱۶۷؛ المعارف : ص ۶۰۴ - ۶۰۵؛ الكامل فى التاريخ : ج ۱ ص ۳۰۱ ؛ الطبقات الكبرى : ج ۱ ص ۱۲۸ - ۱۲۹؛ فتح البارى : ج ۱۰ ص ۴۱۹ ؛ تاريخ اليعقوبى : ج ۲ ص ۱۷ ؛ المعارف : ص ۶۰۴.
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت
