بازتاب اجتماعى و سياسىِ شهادت مظلومانه امام حسين(ع) و يارانش در جامعه اسلامى، حكومت اُمَوى را با مشكل جدّى مواجه كرد. شخصيت هاى برجسته جهان اسلام، اين اقدام جنايتكارانه را محكوم كردند. موج مظلوميت شهداى كربلا و محكوميت اين فاجعه به خارج از جهان اسلام و حتّى به خانواده جنايتكاران نيز سرايت كرد و چيزى نگذشت كه سرسخت ترين دشمن اهل بيت(ع)، يعنى يزيد ـ كه خود، نخستين مجرم در اين فاجعه بود ـ براى در امان ماندن از خشم مردم و ادامه حكمرانى خود، مجبور شد ابن زياد را مسئول اين جنايت، معرّفى كند.

ساير كسانى كه در فاجعه كربلا نقش داشتند، نيز هر يك به گونه اى ندامت خود را از آنچه كرده بودند، اظهار كردند.

از سوى ديگر، آثار تكوينى اين جنايت، دامنگير جنايتكاران شد. سه سال پس از حادثه عاشورا، يزيد به هلاكت رسيد و با مرگ او، حكومت از خاندان ابو سفيان ـ كه مى خواستند قرن ها بر اريكه قدرت بمانند ـ، به بنى مروان، منتقل گرديد.

جنبش هاى مردمىِ الهام گرفته از واقعه عاشورا، هرچند هيچ گاه به حاكميت اسلام ناب به رهبرى اهل بيت(ع) نينجاميدند، ليكن همواره نقش مؤثّرى در پيشگيرى از انهدام اساس اسلام داشتند.