شمار علائم ظهور

شمارش و بيان همه علائم ظهور، به دليل اختلاف نظرى كه در باره تعداد و عناوين آنها وجود دارد، آسان نيست. به علاوه، كمتر كسى است كه فهرست كاملى از علائم ارائه كرده باشد. از اين معدود افراد مى توان شيخ مفيد را نام برد كه در كتاب ارشاد به تعداد قابل توجّهى از اين علائم اشاره مى كند و اربلى در كشف الغمّة، همان فهرست را آورده است. مؤلف أعيان الشيعة، ذيل نام امام دوازدهم، نسبت به ديگران تفصيل بيشترى داده و هفتاد نشانه را با ذكر نمونه هايى از احاديث آورده است.[۱]در كتاب مأتان و خمسون علامة ، ۲۵۰ نشانه براى ظهور ذكر شده است. از عالمان اهل سنّت، مقدسى شافعى در عقد الدرر، فصلى از كتابش را به مجموع نشانه ها اختصاص داده و حدود چهل مورد را ذكر مى كند. اين ارقام و عناوين در طول زمان افزايش يافته و گزارش هايى از منابع غير معتبر و راويانى ضعيف و مجهول به آن اضافه شده است. كتاب هايى مانند إلزام الناصب، بيان الائمّة، نوائب الدهور، معجم الملاحم و الفتن و يأتى على الناس زمان... با جمع آورى اخبار صحيح و سقيم به ترويج اين اخبار دامن زده اند.

هر چه زمان پيش رفته و حوادثى مهم روى داده، مواردى از نشانه ها بر آن رويداد، تطبيق شده و اضافاتى نيز در آنها صورت گرفته است. مثلاً تا قرن هفتم از نشانه هايى كه بر ظلم و ستم ناشى از حمله مغول (۶۱۶ - ۶۵۶ق)[۲]تطبيق شود، كمتر سخن گفته اند؛ امّا مؤلّف عقد الدرر - كه كتابش را در سال ۶۸۵ق به پايان رسانده -[۳]با تفصيل بيشترى در باره خروج كافرى كه از مشرق مى آيد و حكومت بنى عبّاس را سرنگون مى كند و از خصوصيات مغولان (بدون ذكر نام آنان) و حملات مكرّر آنان به عنوان نشانه هاى ظهور سخن گفته است. شبيه اين مطلب را در باره ديگر حوادث مهم تاريخى نيز مشاهده مى كنيم.