اَمثال قرآن در روايات

ائمه نيز به تدبّر در مثل هاى قرآنى اهميت داده و در سخنان و ادعيه خود بدان اشاره كرده اند؛ در نقلى از حضرت على عليه السلام چنين آمده است :

كِتابَ رَبِّكم فيكُم: مُبَيِّناً حَلالَهُ وحَرامَهُ ، وفَرائِضَهُ وفَضائِلَهُ وناسِخَهُ ومَنسوخَهُ ، ورُخَصَهُ وعَزائِمَهُ ، وخاصَّهُ وعامَّهُ ، وعِبَرَهُ وأمثالَهُ .[۱]

كتابِ پروردگارتان را در ميان شما بر جاى نهاد كه بيانگر حلال و حرام او، و واجبات و مستحبّاتش، و ناسخ و منسوخش، و رخصت ها و فرمان هايش، و خاص و عامّش ، و پندها و مَثَل هايش

و نيز از آن حضرت است:

نَزَلَ القُرآنُ أَرباعاً: رُبُعٌ فِينا، وَ رُبُعٌ فِى عَدُوِّنا، وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ الأَمثالٌ، وَ رُبُعٌ فَرائِضٌ وَ أَحكامٌ.[۲]

قرآن در چهار بخش فرو فرستاده شده است: يك چهارم آن در حقّ ما و يك چهارم ديگر در حقّ دشمنان ما، و يك چهارم آن سنّت هاى الهى و مَثَل هاى آن است و يك چهارم آن فرايض و احكام است.

در روايتى از پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله آمده است:

إنَّ القُرآنَ نَزَلَ عَلى خَمسَةِ وُجوهٍ: حَلالٍ وَ حَرامٍ وَ مُحكَمٍ وَ مُتَشابِهٍ وَ أَمثالٍ فَأعمَلوا بِالحَلالِ وَ دَعُوا الحَرامَ وَ اعْمَلوا بِالمُحكَمِ وَ دَعُوا المُتَشابِهَ وَ اعتَبِروا بِالأمثالِ .[۳]

قرآن بر پنج وجه نازل شده است : حلال ، حرام ، محكم ، متشابه و اَمثال ؛ پس به حلال عمل كنيد و حرام را واگذاريد ، و به محكم عمل كنيد و متشابه اش را واگذاريد ، و از مثال هايش عبرت بگيريد .امام صادق عليه السلام در روايتى به فوايد اَمثال قرآن اشاره كرده و فرموده است :

أَمثالُ القُرآنِ لَها فَوائِدٌ فَأَنعِمُوا النَّظَرَ وَ تَفَكَّروا فِى مَعانِيها وَ لا تَمُرُّوا بِها... .[۴]

امثال قران داراى فوايدى است، پس در آن دقت نظر و در معانى آن تفكر كنيد و به گونه اى گذرا بدان ننگريد.

در نقلى، امام سجاد عليه السلام فهم معانى امثال قرآن را از خدا درخواست كرده و براى آن شأنى جليل قائل شده است.[۵]در شرح اين مناجات ، صاحب رياض السالكين آورده است كه مراد از امثال قرآن ، آياتى است كه در ذكر احوال گذشتگان و صفات دور و ناآشنا و اخبار و قصص شگفت آمده است.[۶]