علی بن محمد نوفلی و کتاب الاخبار او - صفحه 353

به هر روي، نقل‌هاي شيعي وي چندان هست که اطمينان حاصل کنيم که وي در جمع شيعيان امامي بوده و بر خلاف مورخاني که گرايش‌هايي چون تشيع عراقي دارند، او را يک شيعه امامي اصيل بدانيم. با اين حال، شگفت آن است که با وجود اين روايات در منابع کهن، رجال‌شناسان کهن و متأخر توجهي به شناخت شخصيت او نداشته‌اند.
شايد لازم باشد بيفزاييم که نه تنها نجاشي، بلکه ابن‌نديم نيز ـ که متقدم بر وي بوده و دستي بر آثار کهن داشته ـ وي را نشناخته و نامي از وي در متن موجود الفهرست نيست. فقهاي قرون بعدي نيز با وي آشنايي نداشته‌اند؛ از جمله مقدس اردبيلي وقتي به يک روايت او از امام هادي(عليه السلام) اشاره مي‌کند، او را فردي مجهول معرفي مي‌نمايد. 1
از متأخران، مامقاني در تنقيح المقال، ذيل نام وي، صرفاً اشارتي به چند حديث او دارد و مي‌نويسد که وي در طريق صدوق در کتاب الفقيه قرار گرفته است. اشارتي هم به روايت وي در الکافي دارد. مرحوم تستري، با همه دقتي که در اين قبيل موارد دارد، در قاموس، 2 تنها عبارت ابوالفرج را در مذمت وي آورده و همين مقدار نشان داده است که شخصيت حديثي او را با شخصيت تاريخي او تا حدودي تطبيق کرده است؛ اما از اين بالاتر نرفته است. در معجم رجال الحديث، 3 در سه مدخل جدا، با احتمال اين که بسا يکي باشند، از او و رواياتش در منابع حديثي شيعه ياد شده است. احاديثي که از طريق نوفلي از امامان نقل شده، عبارت است از:
1. از نوفلي از حسن بن صالح از برخي از اصحابش روايت کرده است:
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ رَأَيْتُ أَبَا جَعْفَرٍ( يَمْشِي بَعْدَ يَوْمِ النَّحْرِ حَتَّى يَرْمِيَ الْجـَمْرَةَ ثُمَّ يَنْصَرِفُ رَاكِباً وَ كُنْتُ أَرَاهُ مَاشِياً بَعْدَ مَا يُحَاذِي الْمـَسْجِدَ بِمِنًى. قَالَ وَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ النَّوْفَلِيُّ عَنِ الْحـَسَنِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ، نَزَلَ أَبُو جَعْفَرٍ( فَوْقَ الْمـَسْجِدِ بِمِنًى قَلِيلا عَنْ دَابَّتِهِ حَتَّى تَوَجَّهَ لِيَرْمِيَ الْجـَمْرَةَ عِنْدَ مَضْرِبِ عَلِيِّ بْنِ الْحـُسَيْنِ(، فَقُلْتُ لَهُ، جُعِلْتُ فِدَاكَ لِمَ نَزَلْتَ هَاهُنَا؟ فَقَالَ، إِنَّ هَاهُنَا مَضْرِبَ عَلِيِّ بْنِ الْحـُسَيْنِ( وَ مَضْرِبَ بَنِي هَاشِمٍ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ أَمْشِيَ فِي مَنَازِلِ بَنِي هَاشِمٍ. 4
2. مورد ديگري که ارتباط علي بن محمد نوفلي را با امام جواد علیه السلام نشان مي‌دهد، چنين است:
محمد بن علي بن محبوب از موسي بن جعفر بغدادي از علي بن محمد بن سليمان النوفلي، قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي( أَسْأَلُهُ عَنْ أَرْضٍ أَوْقَفَهَا جَدِّي عَلَى الْـمُحْتَاجِينَ مِنْ وُلْدِ فُلانِ بْنِ فُلانٍ الرَّجُلِ الَّذِي يَجْمَعُ الْقَبِيلَةَ وَ هُمْ كَثِيرٌ مُتَفَرِّقُونَ فِي الْبِلادِ وَ فِي وُلْدِ الْوَاقِفِ حَاجَةٌ شَدِيدَةٌ

1.. مجمع الفائدة و البرهان، ج۳، ص۲۰۷ و نيز سبزواري در ذخيرة المعاد، ج۲، ص۳۸۴؛ الحدائق الناضرة، ج۱۱، ص۴.

2.. ج۷، ص۵۵۵-۵۵۶.

3.. ج۱۳، ص۱۵۵- ۱۵۷، ۱۹۰.

4.. الکافي، ج۴، ص۴۸۶.

صفحه از 362