و شاغل در اروپا و امريكا نيز قرار گرفت. مختار جبلي با استناد به نسخه‌هاي خطي فراوان و پژوهش‌هاي واگليري، کوشيده ايرادات خاورشناساني چون كرنكو، دوسلان و گلدتسهير را پاسخ گويد. ۱ بدين قرار، جبلي طي بحثي مفصل، با نقل از ادباي عرب و محققاني چون واگليري و نيز بررسي كامل سلسله ناقلان، بخش عمده كتاب را متعلق به امام علی علیه السلامعليه السلام) مي‌داند. ۲ حتي محققان مسلمان به تحليل دروني، بيروني، زباني و محتوايي فقراتي از نهج‌البلاغه و تطبيق آن با ديگر متون نيز پرداخته‌اند؛ ۳ براي نمونه، وداد القاضي، ۴ استاد كنوني دانشگاه شيكاگو، با نقد آراي محققاني چون گوستاو رشر ۵ و جرارد سالينگر، ۶ و پس از بررسي دقيق كتاب «الجهاد» دعائم الاسلام قاضي نعمان (نوشته در حدود 347ق) نتيجه مي‌گيرد كه در مطاوي كتاب«الجهاد» عهدي بيست صفحه‌اي وجود دارد كه در سبك نگارش آن با دعائم الاسلام متفاوت است. ۷ وي در اثبات مدعاي خويش مبني بر انتساب اين عهد به قاضي افلح بن هارون، و نه قاضي نعمان، به بررسي اسناد نهج‌البلاغه مي‌پردازد و پس از مقايسه عهد قاضي افلح با عهد اميرالمومنين به مالك اشتر، به اين نتيجه مي‌رسد كه نهج‌البلاغه، بويژه عهد نامه مالك اشتر، اصيل بوده و عهد قاضي افلح به تأثير از آن نگاشته شده است. ۸
طاهره قطب الدين (استاد حال حاضر دانشگاه شيكاگو و شيعه هندي الاصل كه اكنون به يكي از نمادهاي پژوهشي در باب نهج‌البلاغه تبديل شده است) با تأثير از آراي واگليري، جبلي و قاضي، عميقاً معتقد است نهج‌البلاغه اصيل بوده و مدوِّّن آن شريف رضي است. ۹ قطب الدين با تحليل آثار متقدمي چون الفهرست ابن نديم، رجال النجاشي و امثال آن، کتاب را مشتمل بر 238 خطبه، 78 نامه، 473 حكمت و 9 غريب كلام در موضوعات گوناگون مي‌داند. ۱۰ . او كه از ويژگي‌هاي سبكي و تأثير فراوان نهج‌البلاغه بر ادب عربي و اسلامي با شگفتي فراوان سخن مي‌راند، ۱۱ گفتمان جديد درباره اصالت نهج‌البلاغه را به شقوقي تقسيم مي‌كند كه بنا بر آن شيعه، تمامي قسمت‌هاي آن را اصيل دانسته و مي‌داند؛ ۱۲ چنان كه اهل تسنن عمدتاً آن را مورد ترديد و تشكيك قرار مي‌دهند. ۱۳ وي اذعان مي‌دارد شريف رضي، به دليل شهرت فراوان اسناد و مدارك نهج‌البلاغه، از ذکر آنها خودداري کرده است و همين مطلب باعث طعن افرادي چون ابن خلّكان بر او شده است. ۱۴
از آنجا كه محققان غربي عمدتاً شيعه را از دريچه منابع اهل سنت شناخته‌اند، ۱۵ قطب الدين با رد و سست خواندن استدلال‌هاي اهل سنت (چون موضع تند نهج نسبت به صحابه، وجود برخي واژگان
1.. EN core a Propos de L authenticite du “Nahj al – Balagha” PP.۳۳-۳۴.
2.. Ibid, PP.۴۱,۴۳-۵۰,۵۶.
3.. “Ali ibn Abi Talib”, in Dictionary of literary Biography, Vol ۳۱۱, P.۷۴; “An Early Fatimid Political Document” PP. ۷۳-۸۰.
4.. “An Early Fatimid Political Document” P.۷۷.
5.. Gustav Richter.
6.. Gerard Salinger.
7.. “An Early Fatimid Political Document”, P.۷۱-۷۲.
8.. Ibid, PP.۷۳-۸۰.
9.. “Ali ibn Abi Talib”, in Dictionary of literary Biography, Vol ۳۱۱, P.۷۴-۷۵.
10..Ibid.
11.. Ibid , PP.۷۵-۷۶.
12.. Ibid, P. ۷۴; CF. Justice and Remembrance, Introducing the Spirituality of Imam Ali, PP.۲-۳.
13.. “Ali ibn Abi Talib”, in Dictionary of literary Biography , Vol ۳۱۱, P.۷۴.
14.. Ibid , CF. “EN core a Propos de L authenticite du “Nahj al – Balagha”, P.۳۴.
15.. «گذري بر مطالعات شيعي در غرب»، ص۱۵۳ به بعد؛ شيعه‌پژوهي و شيعه‌پژوهان انگليسي زبان، مقدمه، ص۲۲ به بعد.
