ديدگاه‌های استاد محمد باقر بهبودی در گزينش احاديث صحيح - صفحه 301

(التکون و الصيرورة) به اجمال، درباره بخش‌هايي از روش وي در نقد حديث، سخن رانده و مصاحبه‌اي نيز از وي در اين زمينه در پايان کتاب آورده است. ۱

انگيزه بهبودي در گزينش روايات صحيح

بهبودي درباره انگيزه خود در باب نگارش صحاح کتب اربعه و سپس ترجمه آن، اظهار داشت که به دليل ورشکستگي چاپخانه آخوندي در آن زمان، او ديگر حاضر به چاپ بحار‌الانوار نبود؛ زيرا براي اين کار بايد هزينه‌هاي زيادي را متحمل مي‌شد، از جمله: اجرت براي مقابله و تخريج سند روايات. در آن زمان بهبودي قبول کرد با هزينه کم‌تر از نصف، مقابله، تحقيق و تصحيح را انجام دهد. وي نهايت تلاش خود را به کار گرفت تا با صرف پايين‌ترين هزينه، اين کار به ثمر برسد. در همان زمان قرار شد چاپخانه آخوندي تا جلد 51 را به طبع برساند و از آن به بعد را کتاب‌فروشي اسلاميه چاپ کند. روزي که او به کتاب‌فروشي اسلاميه رفته بود، چند صندوق مهيّا از کتاب ديد که قرار بود به جايي ارسال شود؛ زيرا چند تن رجال دانشگاهي از عربستان سعودي براي خريداري اين کتب آمده بودند تا نقايص کارهاي شيعي را به طور مستقيم از منابع موجود به دست آورند. در همان زمان، بهبودي معتقد بود که بايد منابعي موثّق و منقح از اباطيل در ميان کتب مرجع شيعه موجود باشد تا در صورت اعتراض آنان به سخنان ناروا در منابع، امکان پاسخ‌گويي وجود داشته باشد؛ به‌گونه‌اي که بتوان گفت مانند ديگر آثار حديثي مسلمانان، منابع شيعي نيز از عارضه جعل و تحريف مصون نمانده و عقايد شيعه، جز اباطيلي است که بر آن به عنوان نقطه ضعف دست گذاشته‌اند. هم چنان که وقتي شيعيان به ايشان اعتراض مي‌کنند که در منابع خودتان حقانيت امامان شيعه، مطرح شده است، آنان پاسخ مي‌دهند اين نسخه‌ها صرفاً گرد‌آوري روايات اسلامي است و تنها آنچه در صحاح ما آمده، قابل استناد است؛ مثلاً بخاري مي‌گويد که در تأليف صحيح خود، ششصد هزار حديث در اختيار داشته و تنها دو هزار و ششصد حديث آن را (پس از حذف مکررات) انتخاب کرده است. مسلم نيز مي‌گويد از ميان سيصد هزار حديث - که در اختيار داشته - در حدود چهار هزار روايت را (پس از حذف مکررات) برگزيده است. ظاهراً بهبودي وقتي دست به کار يافتن و نوشتن احاديث صحيح شد، دريافت که شيعيان در ايران بيشتر نياز به چنين کتابي دارند، از اين رو، به ترجمه کامل و شرح برخي از احاديث آن نيز پرداخت. ۲

منابع شناخت روش او در گزينش احاديث صحيح

براي شناخت مباني بهبودي در زمينه گزينش روايات صحيح، بايد بيشترين توجه را به دو کتاب حديثي وي، معرفة الحديث و علل الحديث مبذول داشت. به علاوه، نوشته‌هاي متفرق وي در مقدمه‌هاي

1.. ر.ک: نظرية السّنّة في الفکر الامامي الشيعي التکون و الصيرورة، ص۵۶۴ - ۵۷۶ و ۷۷۵ - ۷۸۲.

2.. بر اساس مصاحبه منتشر نشده نگارنده با بهبودي.

صفحه از 328