زنادقه بودند. پس از آن، بهبودي براي نشان دادن ريشه اين راويان، از تاريخ ابو‌نعيم نقل مي‌کند که عبد‌الله‌بن‌معاويه در ايام مروان به زور شمشير همراه ابو‌جعفر منصور به مداين وارد شد. از 128 تا 129ق، در آن جا ماند و سپس به خراسان گريخت و ابو‌مسلم او را به زندان انداخت تا در 131 ق، در همان جا در‌گذشت. بهبودي به اين مطلب اکتفا نکرده و از الملل و النحل ابن‌حزم نيز آورده است که عبدالله بن معاويه مرتد، اهل تعطيل و دهري مذهب بود. بهبودي از قول ابو‌الفرج نيز آورده است که او متهم به زندقه‌گري بود. وي دو تن ديگر از نديمان عبدالله بن معاويه، مطيع بن إياس و بقلي، را به عنوان افراد معروف به کفر و دهري بودن ذکر مي‌کند. در ادامه بحث، بهبودي تاريخچه اين موضوع را بيان مي‌کند تا متذکر شود که در اواخر قرن دوم اين احاديث شهرت يافت و تا قرن پنجم مشهورترين فقهاي شيعه، مانند ابن‌قولويه، شيخ صدوق و شيخ مفيد در جواني، در حالي که به تواتر اين روايت‌ها حکم مي‌راندند، بر اساس آن فتوا مي‌دادند و به آن عمل مي‌شد. ۱ در پايان، بهبودي متذکر مي‌شود که سرانجام، شيخ طوسي اين احاديث را منکر قلمداد مي‌کند و در کتاب تهذيب الاحکام آن را رد مي‌کند. بهبودي پس از ذکر فتواي ابن‌طاوس درباره روزه در ماه رمضان بر اساس رؤيت، به سخن أبو‌ريحان منجم (م 430ق) اشاره مي‌کند. ۲
تعريف حديث صحيح در نزد بهبودي و شيوه او در نقد روايت
بهبودي در مقدمه گزيده الکافي به اين نکته اشاره مي‌کند که ضعف و بي‌اعتباري بعضي روايت‌ها بيشتر از آن جا ناشي شد که نسخه‌هاي دست دوم، با دقت و حوصله کافي مقابله و تصحيح نشد و بي‌مايگان، هرچه بيشتر، به خود اجازه دادند که سخنان ائمه را نقل به معنا کنند و در ضمن نقل حديث، برداشت خود را با اصل حديث چاشني کرده و براي ديگران بازگو نمايند. اسف‌بار‌تر اين که جمعي از مشايخ علم حديث در اثر ساده‌لوحي، هر نسخه‌اي که در گوشه کتاب‌خانه‌اي پيدا کردند، براي ديگران روايت و در کتاب‌هاي خود درج نمودند، در حالي که بايد نسخه اصل را از دست استاد خود دريافت کنند.
1.. بهبودي مي‌گويد: اين احاديث توسط برخي از اصحاب اماميه مورد عمل قرار گرفت. تا زماني که محمد‌بن‌مسعود‌بن‌محمد العياشي (م ۳۲۰ق) کتابي در ردّ احاديث عدديه به نام الردّ علي من صام و أفطر قبل الرّؤية نوشت (الفهرست، ص۳۵۲ و ص۳۱۲). نخستين تصنيفي که در زمينه دفاع از اين دست احاديث تأليف شد، اثر ابو‌القاسم جعفربن‌محمد‌بن‌قولويه (م ۳۶۸ق) بود (همان، ص۱۲۴). در همان زمان ابو‌الحسن محمد‌بن‌احمد‌بن‌داود القمّي (م ۳۷۸ق) اين فتوا و نظر را با تأليف کتابي به نام الرّد علي ابن قولويه في الصيام مردود اعلام کرد (همان، ص۳۸۴). وقتي ابن‌قولويه از اين ردّيه اطلاع يافت، به جهت تأييد کتاب نخست خود، العدد في شهر رمضان، ردّي بر ردّ ابن‌داود نوشت. پس از آن شيخ مفيد (م ۴۱۳ق) در لمح البرهان، در دوران جواني براي دفاع از فتوا بر اساس احاديث عدديه به اجماع فضلا و فتوا به صحت آن توسط بزرگان آن روزگار توجه مي‌دهد. البته شيخ مفيد از اين عقيده خود در کتاب مصابيح النور بر‌گشته و از سخن ابن‌داود قمي دفاع کرده است. همين سبک را در دفاع اوليه و سپس برگشت از اين قول، ابن‌طاوس درباره محمد‌بن‌علي کراجي (م ۴۴۹ق) نقل مي‌کند.
2.. او مي‌گويد که مجلسي (م ۱۱۱۱ق) اين مطلب را در بحار الانوار با ذکر آيه (يَسْألونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالحَجِّ( آورده و اين سخن حاکي از آن است که رؤيت هلال ماه بر سنت واحدي حمل نمي‌شود؛ زيرا حرکت ماه داراي اختلاف است و نيز به سبب اختلاف عرض جغرافيايي کشورها، نزديکي يا دوري ماه از زمين، صعود و هبوط آن در شمال و جنوب و مواردي مانند آن، رؤيت ماه در نقاط متفاوت زمين، دچار اختلاف مي‌شود.
