ديدگاه‌های استاد محمد باقر بهبودی در گزينش احاديث صحيح - صفحه 313

مانعي ندارد. لباس آدم که مست نمي‌شود. ۱

2. استناد به روايت يا اعمال ديگران

بهبودي معتقد است که استناد به روايت ديگران يا عمل ديگران، وسيله تعريض است و احاديث از اين دست از درجه اعتبار ساقط است؛ مثلاً در روايتي از امام رضا علیه السلام درباره عدم غسل جنابت در رمضان تا صبح مي‌پرسند و امام پاسخ مي‌دهد جنابت ضرري ندارد و نبايد روزه را باز کرد؛ زيرا پدرم از عايشه روايت کرده است رسول خدا در شب‌هاي رمضان جنب مي‌شد و تا صبح غسل نمي‌کرد. ۲

3. تعليل نا‌موجه فقهي

بهبودي مي‌گويد تعليل فقهي، بويژه بر اساس فقاهت ناموجه و بدون استفسار، نشانه تعريض است؛ ۳ براي نمونه عدم جواز غسل دادن همسران به همراه تعليل و توضيح ناخواسته، ۴ عدم جواز وصيت به نيابت زن از مرد در انجام حجّ به همراه تعليل حکم شهادت زن نسبت به مرد ۵ و جواز شلوار پوشيدن بانوان در حال احرام به همراه تعليل ستر بدن. ۶

4. سند گرفتن افراد نا‌موثق

بهبودي اشاره مي‌کند که در بعضي روايات، فردي را سند گرفته‌اند که در لسان امامان ملعون است؛ مثلاً روايتي که درباره حليت ازدواج با زناني که خلاف سنت طلاق گرفته‌اند، به روايت علي‌بن‌ابي‌حمزه استناد مي‌کند، در حالي که او غالي، واقفي و در لسان امامان ملعون است. ۷

5. نقل فتواي اهل سنت از قول پدران امامان

بهبودي مي‌گويد در برخي روايات، امامي فتواي اهل سنت را از قول پدر خود بازگو کرده است. اين دست روايات، با توجه به چنين تعريضي، مفاد حديث را الغا مي‌کند و احاديث مقابلش تأييد مي‌گردد؛ ۸

1.. همان، ص۳۶ و ۳۷. برخي نمونه‌هاي ديگر عبارت‌اند از: عدم نجاست ادراري که با آب فراوان بر لباس شخص ريخته است (همان، ص۳۷ - ۳۹).

2.. علل الحديث، ص۴۱؛ ر.ک: التهذيب، ج۴، ص‌۲۱۰، ش۶۱۰ و ج۴، ص‌۲۱۳، ش۶۱۹. برخي نمونه‌هاي ديگر عبارت‌اند از: جواز نماز خواندن مرد و زن در کنار يکديگر يا جواز جُنب ماندن تا صبح، در رمضان به همراه تعليل با اين قيد که عايشه در کنار رسول خدا دراز کشيده بود و پيامبر براي سجده پاي او را کنار مي‌زد يا نقل روايتي از او درباره عدم غسل تا صبح در رمضان (همان، ص۴۰-۴۱)؛ عدم تخيير زن در طلاق به همراه ذکر نام عايشه و روايت او (همان، ۴۲. درباره طلاق و تخيير همسران شرح مفصلي در ترجمه صحيح الکافي، ذيل ش۳۴۰۰ مندرج است)؛ جواز نکاح با زنان اهل کتاب به همراه نقل نکاح طلحه با زني يهودي (همان، ص۴۳. بهبودي در اين‌باره متن حديث را با نص قرآن مخالف اعلام کرده است و احاديث مقابل آن را که حاکي از جواز نکاح موقت است، بلا معارض مي‌داند. براي توضيح بيشتر ر.ک: صحيح التهذيب، ش ۳۱۳۷)؛ اعلام بلوغ دختران در نُه سالگي به همراه تعريض از سخن عايشه (همان، ص۵۴ و ۵۵. براي توضيح بيشتر ر.ک: صحيح الفقيه، ش ۷۰۹).

3.. همان، ص۴۵-۵۱. نيز براي نمونه همراه با شرح ر.ک: صحيح الکافي، ش۲۳۰۴ و ۲۳۱۱.

4.. همان، ص۳۹. التهذيب، ج۱، ص‌۴۳۷. البته بهبودي براي اثبات مدعاي خويش به آيه ۱۲ سوره نساء نيز استناد مي‌کند.

5.. همان، ص۴۵ - ۴۶. التهذيب، ج۹، ص‌۲۲۹.

6.. همان، ص۴۶ - ۴۸. ر.ک: التهذيب، ج۵، ص‌۷۴ و ۷۶؛ الکافي، ج۴، ص‌۳۴۶؛ الفقيه، ج۲، ص‌۳۴۴؛ الاستبصار، ج۲، ص‌۳۰۹.

7.. همان، ص۵۱ - ۵۲. نيز ر.ک: «حسن‌بن‌علي‌بن‌ابي‌حمزه البطائني»، ص۲۹۷ - ۳۰۴.

8.همان، ص ۷۰ و ۷۱.

صفحه از 328