استناد به توثيقات و مباني رجالي
علي بن طاووس، اگر چه در رجال شناسي، بسان برادرش احمد مشهور نيست، اما در مواردي که درباره رجال احاديث و انتساب کتاب‌ها به مؤلفان اظهار نظر کرده، مورد توجه و اعتماد رجال شناسان و کتاب‌شناسان واقع شده است. گويا به همين جهت، سيد بحرالعلوم در کنار كشي، نجاشي، شيخ مفيد، شيخ طوسي، ابن شهرآشوب، علامة حلي و ابن داود ـ كه در دانش رجال شهره‌اند ـ از او و احمد ياد کرده است. ۱
تفرشي (م1044ق)، سيد بحر العلوم (م1212ق)، کلباسي(م1315ق) ۲ و محدث نوري(م1320ق) و.... از جملة رجال شناسان‌اند که به توثيقات و آراي رجالي ابن طاووس استناد كرده‌اند. ابن غضايري، محمد بن سنان، ابراهيم بن هاشم و جعفر بن علي بن احمد قمي، معروف به ابن رازي از جملة کساني‌اند که ابن طاووس آنها را توثيق کرده و ديگران بر توثيق او اعتماد نموده‌اند.
سيد بحرالعلوم، در الفوائد الرجالية، ابن غضايري را با استناد به کتاب فرج المهموم ابن طاووس، (ص97) ـ که وي را شيخ ثقه فقيه فاضل توصيف کرده ـ توثيق نموده است؛ ۳ چنان که در توثيق محمد بن سنان به سخن ابن طاووس در فلاح السائل و... اعتماد کرده است. ابن طاووس در دفاع از محمد بن سنان متذکر شده که گويا تضعيف‌کنندگان او تنها بر طعن آگاهي يافته‌اند و از تزكيه و ثنا بر او بي‌خبر مانده‌اند. از نظر او، اين نگاه يک سويه به محمد بن سنان اختصاص ندارد؛ چرا که بيشتر ايرادها و طعن‌ها اين گونه است. ۴ سيد بحرالعلوم اين بخش از دفاع را ـ که ناظر به يکي از مباني رجالي ابن طاووس است ـ مورد توجه قرار داده است. به نظر ابن طاووس، از جملة خطاها در طعن افراد ـ که بر اخبار تکيه دارد ـ آن است که به اخبار ناظر بر طعن بسنده شود و نگاهي جامع و فراگير نسبت به اخبار ناظر بر آن فرد صورت نگيرد. ۵ ديگر از مباني رجالي ابن طاووس ـ که به آن توجه و عمل شده ـ درباره آن دسته از اصحاب ائمه علیهم السلام است که به غلو متهم شده‌اند. از ديدگاه ابن طاووس، جلالت قدر و شدت اختصاص برخي از اصحاب به أهل عصمت( موجب انحطاط منزلت آنان نزد شيعه شده است؛ چه، ائمه علیهم السلام به دليل شدت اختصاص برخي از اصحاب به آنها، آنان را بر اسرار آگاه کردند؛ اسراري که از اغيار نگه داشته مي‌شد و نيز با آنان درباره اموري گفتگو مي‌کردند که اکثر شيعه قدرت تحمل و طاقت شنيدن و پذيرش آن را نداشتند. در نتيجه اکثر شيعه آنان را به غلو و ارتفاع قول و امثال اين دو نسبت دادند. سيد بحرالعلوم متذكر شده كه همين مطلب را شيخ أبوعلي حايري دركتاب رجالي منتهي المقال در شرح حال محمد بن سنان ذکر کرده است.
1.. الفوائد الرجالية، ج۳، ص۲۷۷ـ ۲۷۸.
2.. الرسائل الرجالية، ج۲، ص۴۱۴.
3.. الفوائد الرجالية، ج۲ ص۳۰۵.
4.. فلاح السائل، ص۱۰؛ الفوائد الرجالية، ج۳، ص۲۵۴.
5.. فلاح السائل، ص۱۰ـ ۱۱؛ الفوائد الرجالية، ج۳، ص۲۵۴ ـ ۲۵۵.
