کارکردهای نقل روايات اهل سنّت در منابع شيعی باتکيه بر روايات تفسيری - صفحه 113

يعقوب بن يزيد از ابن ابي‌عمير و او از هشام بن سالم از محمد بن مسلم روايت کند که به امام صادق علیه السلام گفتم: ما رواياتي از احاديثمان را نزد عامه مردم مي‌يابيم. [آيا اين احاديث صحيح هستند؟]. محمد بن مسلم گويد که امام صادق علیه السلام به من فرمود: شايد نديده باشي که رسول خدا بخشيد و بخشيد، امام سپس به راست و چپ و مقابل و پشت سر اشاره کرد و ادامه داد که پناهگاه‌هاي علم و روشني امر و کلام آخرِ ميانِ مردمْ نزد ما اهل‌بيت است.۱
شايسته ذکر است که تمام راويان زنجيره سند روايت فوق، از راويان ثقه و ممدوح هستند. ۲ بر اين اساس، ترديدي در صحت سندي حديث وجود ندارد.
شايد بتوان گفت که تعبير امام علیه السلام از جمله «بلي، رسول خدا بخشيد و بخشيد و بخشيد»، کنايه از وجود روايات صحيح در ميان اهل‌سنّت است؛ چنان‌که پاسخ مثبت امام علیه السلام و کلام علامه مجلسي بر اين نکته دلالت دارند. علامه مجلسي در توضيح اين روايت مي‌نو‌يسد که مقصود امام از اين سخن، آن است که پيامبر صلی الله علیه و آله علوم خود را در همه جا گستراند و به همگان تعليم داد. پس چگونه ممکن است که نزد عامه مردم، يعني اهل تسنّن، سخنان آن حضرت موجود نباشد؟ ۳
روايات ديگري از امام علی علیه السلام و صادقين علیهما السلام در جوامع حديثي مبني بر وجود روايات صحيح نبوي نزد اهل‌سنّت نقل شده است. ۴ اين دسته روايات نشان از آن دارند که ائمه اطهار علیهم السلام وجودِ روايات صحيح از پيامبر صلی الله علیه و آله در ميان اهل تسنّن نبوده و مانعي در بهره‌گيري از آنها ندانسته و استناد به آنها را جايز برشمرده‌اند.
روايت ديگري که مي‌توان در جواز نقل حديث از اهل‌سنّت به آن استناد جست، روايتي منقول از امام صادق علیه السلام است. از آن حضرت نقل است که در صورت عدم دستيابي به حکم يک مسأله مي‌توان به روايات امام علی علیه السلام از طريق اهل‌سنّت مراجعه کرد:
از امام صادق علیه السلام روايت شده است که هرگاه حادثه‌اي براي شما اتفاق افتاد که حکم آن را از روايات ما نيافتيد، به آنچه عامه مردم [يعني اهل‌سنّت] از امام علی علیه السلام نقل مي‌کنند، مراجعه کرده و بر پايه آنها عمل کنيد.۵

1.. بصائر الدرجات، ص۳۸۴، ح ۱۱؛ الإختصاص، ص۳۰۸.

2.. درباره حال رجالي زنجيره اسناد روايت بايد اشاره کرد که يعقوب بن يزيد، همان يعقوب بن يزيد أنباري، استاد علي بن ابراهيم قمي است. وي از شاگردان امام هادي( و ثقه است (معجم رجال الحديث، ج۲۱، ص۱۵۶، ش ۱۳۷۷۸). محمد بن ابي‌عمير نيز از راويان بزرگ و جليل القدر شيعه است (همان، ج۱۵، ص۲۷۸، ش ۱۰۰۳۶). هشام بن سالم جواليقي نيز از بزرگان روات و از شاگردان امام صادق و امام کاظم علیه السلام است که توثيق وي از سوي رجاليان غير قابل خدشه است (همان، ج۲۰، ص۳۲۴، ش ۱۳۳۶۱). محمد بن مسلم بن رياح نيز از جمله راويان بزرگ و در زمره فقيهان ايشان است که وي را معتمدترين مردم توصيف کرده‌اند. او از شاگردان صادقين علیهما السلام است (همان، ج۱۸، ص۲۶۰، ش ۱۱۸۰۷)

3.. بحار الأنوار، ج۲، ص۲۱۶، ذيل ح ۸.

4.. ر.ك: بصائر الدرجات، ص۳۸۲- ۳۸۵، «باب ما جاء عن الأئمة من أحاديث رسول الله التي صارت إلى العامة و ما خصوا به من دونهم»؛ الإختصاص، ص۳۰۷- ۳۰۹.

5.. العدة، ج۱، ص۱۴۹. شيخ حر عاملي نيز اين حديث را از کتاب العدة شيخ طوسي نقل مي‌کند (وسائل الشيعة، ج۲۷، ص۹۱، ح ۳۳۲۹۲).

صفحه از 149