آنها را رذايلي مرگبار معرفي کرده است؛ در جايي بخل و «تنگ چشمي گردآورنده همه عيب‌هاي بد» ^۱ معرفي شده که انسان با آن به هر بدي کشانده مي‌شود. ^۲ در خطبه معروف به «قاصعه» «تکبر» را عامل مطرود شدن ابليس بر مي‌شمارد و همه بندگان خدا را از اين صفت ـ که به سبب يک ساعت تن دادن به آن شش هزار سال عبادت شيطان بر باد رفت ـ بر حذر مي‌دارد. همچنين حضرت سوگند مي‌خورد که هرگز نه دچار «جبن» و سستي شده و نه خيانت ورزيده است. ^۳ باز، از نظر حضرت، جبن و بخل و حرص زاده سوء ظن به خداوند متعال است. ^۴ از اين سخنان روشن مي‌شود که از نظر حضرت امير( منفورترين خصلت‌ها براي مردان عبارت‌اند از: تکبر، ترس و تنگ‌چشمي يا بخل. اما با همه پليدي که اين خصلت‌ها براي مردان دارد، نه تنها زيبنده زنان است، بلکه بهترين خصلت‌هاي آنان نيز به شمار مي‌رود. آيا نبايد نتيجه گرفت که طبق اين سخن، فضايل مردانه با فضايل زنانه متفاوت و حتي متضاد است؟ به نظر مي‌رسد که پاسخ مثبت باشد و بر اساس اين حديث مي‌توان به دو نظام ارزشي زنانه و مردانه در نظام اخلاق اسلامي معتقد شد، لکن پيش از بحث درباره اين نتيجه بهتر است با ديدگاه شارحان و مترجمان نهج البلاغه درباره اين حديث آشنا شد. مي‌توان تفاسير و ترجمه‌هايي را که از اين حديث شده است، در دو گروه کلي گنجاند: 1. شارحان و مترجمان کهن، 2. شارحان و مترجمان متأخر.

1-2. شارحان و مترجمان کهن

مفسران، مترجمان و شارحان کهن نهج البلاغه، اين تفاوت را قطعي مي‌دانستند و بر آن بودند که فضايل زنانه با فضايل مردانه، از نظر ماهيت متفاوت است. از اين رو، در شرح‌ها و ترجمه‌هاي خود يا به اين نکته تصريح مي‌کردند و يا حتي آن را نيازمند بازگويي و تأکيد نمي‌دانستند و به سادگي از آن مي‌گذشتند. در اين جا نمونه‌هايي از اين نگرش نقل مي‌شود.
ابن ابي الحديد (586-656 ق)، پس از نقل اين حديث، به جاي توضيح خاصي مي‌افزايد: قثقث طغرايي، شاعر معروف و سراينده لامية العجم، مفاهيم اين حديث را به نظم در آورده است. آن گاه، سخني از افلاطون نقل مي‌کند که نيرومندترين وسيله جلب محبت شوهر آن است که صداي زن فروتر از صداي شويش باشد.^۵
يحيي بن حمزه حسيني، از امامان زيدي (669 ـ 749 ق) در شرح خود بر اين حديث، بر تفاوت قاطع ميان اخلاقيات زنانه و مردانه تأکيد مي‌کند و مي‌نويسد:
يعني هر آنچه صفت نيک زنان به شمار رود، همان صفت، بي‌‌گمان، در مردان از زشت‌ترين صفات است...تکبر، ترس و بخل، ارجمندترين صفات زنانه و همانها بدترين صفات مردان هستند.^۶