149
فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50

اصالت بخشي روايات شيعه، دستيابي به روايات ائمه علیهم السلام، افزايش اعتبار احاديث، جبران ضعف روايات، تأييد ديدگاه‌ها و روايات شيعه، نقل مناقب اهل‌بيت از طرق اهل‌سنّت، تصحيح و فهم روايات شيعي و همچنين تفسير و فهم بهتر آيات اشاره کرد.
اين نکته را نيز نبايد از ذهن دور داشت که مراجعه به منابع روايي اهل‌سنّت در نقل روايات ايشان نه به معناي وجود ضعف‌ها و کاستي‌هايي در روايات تفسيري شيعه است، بلکه ـ چنان كه گفته آمد ـ استفاده از احاديث اهل‌سنّت در فهم بهتر آيات و همچنين روايات تفسيري شيعه کارآمد است.

كتابنامه

ـ روش علامه طباطبايي در تفسير الميزان، علي اوسي، ترجمه: سيد حسن ميرجليلي، تهران: مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، اول، 1370ش.
ـ روش‌شناسي قرآن، علي‌اكبر بابايي و همكاران، زير نظر: محمود رجبي، تهران: انتشارات سمت و پژوهشكده حوزه و دانشگاه، اول، 1379ش.
ـ روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ابوالفتوح حسين بن علي رازي، تحقيق: محمد جعفر ياحقي و محمد مهدي ناصح، مشهد: بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي، 1408ق.
ـ نقش تقيه در استنباط، نعمت‌الله صفري فروشاني، قم: بوستان كتاب، اول، 1381ش.
ـ تفسير منهج الصادقين في الزام المخالفين، ملا فتح‌الله كاشاني، تهران: كتابفروشي محمدحسن علمي، 1336ش.
ـ تاريخ قرآن، محمدهادي معرفت، تهران: انتشارات سمت، 1381ش.
ـ تفسير و مفسران، محمدهادي معرفت، قم: مؤسسه فرهنگي تمهيد، اول، 1379ش.
ـ تفسير نمونه، ناصر مكارم شيرازي، تهران: دارالكتب الاسلامية، 1374ش.
ـ المصنف، عبدالله بن محمد ابن ابي‌شيبه كوفي، تحقيق: سعيد لحام، بيروت: دارالفكر، اول، 1409ق/ 1989م.
ـ الفقه المنسوب للامام الرضا( و المشتهر ب‍ فقه الرضا، ابن‌بابويه، مشهد: المؤتمر العالمي للامام الرضا(، اول، 1406ق.
ـ مسند احمد، احمد بن حنبل، بيروت: دار صادر، بي‌تا.
ـ تاريخ مدينة دمشق، علي بن حسن ابن‌عساكر، تحقيق: علي شيري، بيروت: دارالفكر، 1415ق.
ـ البداية و النهاية، ابن‌كثير دمشقي، تحقيق: علي شيري، بيروت: دار احياء التراث العربي، اول، 1408ق/ 1988م.
ـ تفسير القرآن العظيم، اسماعيل ابن‌كثير، تحقيق: يوسف عبدالرحمن مرعشلي، بيروت: لبنان، 1412ق/ 1995م.
ـ زبدة البيان في احكام القرآن، احمد بن محمد اردبيلي، تحقيق: محمدباقر بهبودي، تهران: المكتبة المرتضوية، بي‌تا.

فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
148

به سبب مسلّم دانستن جوازْ آن را بر کراهت حمل نموده است؛ ۱ چنان كه صاحب جواهر نيز اولويت را بر ترک سلام بر نمازگزار دانسته است. ۲ صاحب العروة الوثقي نيز ابتدا به سلام به نمازگزار را جايز نمي‌داند. ۳
از ميان مفسّران نيز استرآبادي اين دو روايت را نقل کرده و با توجه به دلايل متعدّد حکم به عدم کراهت سلام کردن بر نمازگزار را داده است. چنين به نظر مي‌رسد که از جمله اين ادله، نقل روايات هم‌مضمون با جواز از طريق اهل‌سنّت است. وي در اين باره مي‌نويسد:
لا يکره السّلام على المصلّى، و به قال ابن عمر، و أحمد في رواية، للأصل و لعموم قوله تعالى:(فَإِذا دَخَلْتُمْ بُيوتاً فَسَلِّمُوا عَلى أَنْفُسِکمْ(... .۴
در توضيح مطلب، بايد اشاره کرد که محي الدين نووي مي‌نويسد، مقتضاي عبارات انديشمندان اهل‌سنّت، عدم کراهت سلام کردن بر نمازگزار است. وي بر اين باور است که روايات صحيح از ابن عمر، جابر و ديگران مؤيد مطلب مذکور است. ۵ شيخ منصور بن يونس بهوتي نيز نصوص مذکور را در منابع دال بر عدم کراهت مي‌داند. او سيره و روش پيامبر اکرم( را در عدم نهي و انکار سلام کردن بر نمازگزار دليل ديگر اين حکم مي‌داند. ۶ در خبري آمده است که ابن عمر از بلال درباره کيفيت ردّ سلام توسط پيامبر اکرم به هنگام نماز سؤال نمود. بلال در پاسخ او گفت که آن حضرت با اشاره دست سلام را پاسخ مي‌گفت. ۷
در روايت ديگري آمده است که صهيب گويد: نزد پيامبر صلی الله علیه و آله حاضر شدم. آن حضرت در حال نماز بودند که خدمت ايشان سلام كردم. پيامبر نيز با اشاره دست خود، پاسخ مرا گفت، اما نمي‌دانم که آن حضرت با کدام يک از انگشتان خود اشاره‌وار پاسخ سلام مرا داد. ۸

نتيجه

در پايان، مي‌توان گفت که وجود روايات صحيح منقول از پيامبر صلی الله علیه و آله مورد تأييد ائمه معصومان( قرار گرفته و شيوه انديشمندان و مفسّران شيعي نشان از مراجعه به منابع روايي اهل‌سنّت دارد. مفسّران شيعي در حوزه‌هاي مختلف به نقل احاديث اهل‌سنّت پرداخته و در تبيين مفاهيم آيات قرآن کريم سود جسته‌اند. مراجعه به روايات تفسيري اهل‌سنّت کارکردها و فوايد متعددي را به دنبال دارد؛ از آن جمله مي‌توان به

1.. كتاب الصلاة (بروجردي)، ج۴، ص۵۰۷.

2.. جواهر الكلام، ج۱۱، ص۱۱۲.

3.. العروة الوثقي، ج۳، ص۱۵، مسأله ۱۵.

4.. آيات الاحكام، ج۱، ص۲۳۵.

5.. شرح مسلم، ج۴، ص۱۰۵.

6.. كشاف القناع، ج۱، ص۴۵۷.

7.. مسند أحمد، ج۶، ص۱۲؛ سنن ابي داود، ج۱، ص۲۱۰، ح ۹۲۷؛ سنن الدارمي، ج۱، ص۳۱۶؛ سنن الترمذي، ج۱، ص۲۲۹.

8.. مسند أحمد، ج۴، ص۳۳۲.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
    تاريخ انتشار :
    پاییز و زمستان 1387
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 32991
صفحه از 423
پرینت  ارسال به