275
فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50

براي كودك، شيري بهتر از شير مادرش نيست.۱
شير انسان، غذاي ايده‌آل نوزادان است. شير مادر، مواد غذايي اختصاصي گونه و اختصاصي سن را براي نوزاد فراهم مي‌کند. ۲ شير مادر داراي مزايايي هم براي نوزاد و هم براي مادر است.
شير مادر، نه تنها مواد مغذي لازم براي رشد بدن در دوره شيرخواري، به خصوص رشد مغز کودک را تأمين مي‌کند، بلکه هضم و جذب آن براي کودک راحت‌تر است. ۳ شير مادر داراي خواص ضد ميکروبي است. نوزادان بلافاصله پس از تولد در معرض انواع عوامل عفوني، ميکرو ارگانيسم‌ها، مواد شيميايي و پروتئيني قرار مي‌گيرند. شير مادر هم خود حاوي عوامل محافظ کننده در مقابل اين عوامل است و هم در تحريک رشد و توسعه سيستم ايمني کودک نقش دارد. کودکاني که با شير مادر تغذيه مي‌شوند در مقايسه با ساير کودکان کمتر به بيماري‌هاي عفوني مبتلا مي‌شوند. مطالعات نشان داده که ميزان بروز عفونت‌هاي تنفسي نيز در کودکاني که با شير مادر تغذيه مي‌شوند، کمتر است. ۴
به نظر علوم تجربي و تأکيد متخصصان تغذيه کودکان، ميزان مرگ و مير و ابتلا به بيماري‌هاي شديد در نوزادان و کودکاني که از شير گاو و يا شيرهاي جانشين تغذيه مي‌شوند، به مراتب بيشتر از کودکاني است که از شير مادر تغذيه مي‌شوند.
کودکاني که از شير مادر تغذيه مي‌کنند، به ندرت دچار کم خوني مي‌شوند؛ زيرا جذب آهن شير مادر بسيار خوب است. علاوه بر آن، شير مادر نسبت به شير گاو داراي مقادير بيشتري مواد مختلف سازنده خون از قبيل مس، اسيد اسکوربيک و ويتامين E است. شير مادر ويتامين D و فلوئور کمتري نسبت به شير گاو دارد. در شيرخواراني که از شير مادر تغذيه مي‌شوند، علائم حساسيت، از قبيل آسم و آب ريزش از بيني کمتر از آنهايي است که با شير گاو يا شير خشک تغذيه مي‌شوند.
شير مادر هميشه و در طول شبانه روز به سهولت، با درجه حرارت مطلوب و ترکيب مناسب، در دسترس است؛ در حالي که شير خشک احتياج به صرف وقت و زحمت بيشتري دارد. شير مادر داراي مزاياي اقتصادي و اجتماعي براي خانواده است. در اغلب کشورها هزينه تهيه شير خشک زياد بوده و از عهده اغلب خانواده‌ها خارج است. ۵
تغذيه مصنوعي داراي مضرات، ازجمله آلودگي، است. اغلب شيرها به باکتري آلوده مي‌شوند، مخصوصاً اگر مادري کودکش را با بطري تغذيه کند. شير گاو و شير مصنوعي فاقد گلبول سفيد و آنتي‌بادي است. شيرخواراني که با بطري تغذيه مي‌شوند، بيشتر به عفونت‌هاي دستگاه تنفسي و اسهال مبتلا مي‌شوند. اين اسهال معمولاً پايدار است و بيشتر از دو هفته طول مي‌کشد. بعضي کارخانه‌ها به شير مصنوعي آهن اضافه مي‌کنند که مانع کمبود آهن در کودک شود، ولي اضافه نمودن آهن شانس عفونت را در کودک افزايش مي‌دهد.

1.. وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۶۸، ح۲۷۶۰۴؛ تفسير نور الثقلين ، ج ۱، ص۲۲۸، ح۸۹۱؛ مستدرك الوسائل، ج‌۱۵، ص۱۵۶، ح۱۷۸۴۳ـ۱.

2.. Williams Obstetrics ۳-۱۳.

3.. پرستاري و بهداشت مادران و نوزادان، ص۱۴۵ـ۱۵۱؛ کمک به مادران شيرده، ۳۶ـ۵۲.

4.. همان. The Immunological Components of Human Milk and Their Effect on Immune Development in Infants ۱-۴.

5.. پرستاري و بهداشت مادران و نوزادان، ص۱۴۵ـ۱۵۱.


فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
274

اجري براي هر مک‌زدن کودک معادل آزاد کردن گرفتاري از خاندان اسماعيل قرار داده شده است. ۱ در حديث ديگر بيان شده است که با هر مک کودک و نوشيدن شير مادر، در روز قيامت، بين دست‌هاي مادر نوري متصاعد مي‌شود که سبب خوش‌آمد از اولين تا آخرين بينندگان مي‌شود. ۲ و پس از قطع شيردهي، تمامي گناهان مادر شيرده پاک مي‌شود. ۳ با اين حال، مادر براي انتخاب شيردهي آزاد است و در پذيرفتن و يا در نپذيرفتن آن مختار است. از امام صادق علیه السلام در باره شيردهي سؤال شد، فرمود:
زن آزاده به شيردهي فرزند اجبار ندارد و زن کنيز (غير آزاد) مجبور مي‌شود.۴
اهميت شير از ديدگاه قرآن و حديث به نحوي است که شيردهي توسط زني ديگر سبب ايجاد حرمت ناشي از شيردهي مي‌شود. اين معنا از مختصات شريعت اسلامي است و شارع اسلام حكم مادري و فرزندي را ما بين طفل و زني كه او را شير داده، برقرار كرده است؛ همان‌طور که قرآن فرمود:
وَ أُمَّهاتُكُمُ اللَّاتِي أَرْضَعْنَكُمْ.۵
از نظر علوم تجربي، شيردهي داراي اهميت زيادي است. آغاز زندگي نوين بعد از تولد، در حقيقت، ادامه زندگي داخل رحمي است. ادامه سير تکاملي و رشد سريع سيستم‌هاي عصبي، قلبي و عروقي، آنزيمي و فاکتورهاي اختصاصي و ايمني بخش نوزاد احتياج به اسيدهاي آمينه، چربي‌ها، مواد قندي، املاح و ويتامين‌هاي اختصاصي متناسب با اعمال فيزيولوژيکي نوزادان دارد. بهترين غذا براي نوزاد، شير مادر است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که حداکثر دوران آسيب‌ديدگي مغز در اثر سوء تغذيه بين سه ماه آخر بارداري و شش ماهگي پس از تولد است. از طرفي، گروهي اعتقاد دارند که چهار ماه آخر بارداري و شش ماه بعد از تولد، بحراني‌ترين دوره براي تغذيه جنين و شيرخوار است. بنابراين، تغذيه کافي مادر در سه ماهه آخر بارداري و انتقال مواد مغذي از جفت به جنين و نيز تغذيه کودک در دو سال اول زندگي از نظر رشد مغز داراي اهميت بسياري است. ۶

بهترين غذا براي کودک شيرخوار

شير مادر هر نوزاد، براي وي بهترين غذا است. شير مادر پر برکت و بهترين شير براي شيرخوار است.
امير المؤمنين علی علیه السلام فرمود:
هيچ شيري براي کودک پر برکت‌تر از شير مادر نيست.۷
پيامبر خدا( فرمود:

1.. وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۵۱، ح۲۷۵۵۷.

2.. مستدرك الوسائل، ج۱۵، ص۱۵۶، ح۱۷۸۴۲ـ۱.

3.. وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۵۱، ح۲۷۵۵۷؛ مستدرك الوسائل، ج‌۱۵، ص۱۵۶، ح۱۷۸۴۲ـ ۱.

4.. تهذيب الأحكام، ج‌۸، ص۱۰۷، ح۱۱؛ الکافي، ج‌۶، ص۴۱، ح۴؛ وسائل الشيعة، ج۲۱، ص۴۵۲، ح۲۷۵۵۸.

5.. سور? نساء، آي? ۲۳.

6.. پرستاري و بهداشت مادران و نوزادان، ص۱۴۵.

7.. الکافي، ج۶، ص۴۰، ح۱؛ وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۵۲، ح۲۷۵۵۹؛ تهذيب الأحكام، ج۸، ص۱۰۸، ح۱۴۱۴.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
    تاريخ انتشار :
    پاییز و زمستان 1387
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 33411
صفحه از 423
پرینت  ارسال به