279
فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50

امام صادق علیه السلام فرمود:
زن بر شيردهي فرزندش مجبور نيست، و فقط به رضايت خودش از او جلوگيري مي‌شود. و او نسبت به زن ديگري که پذيرفته است، فرزند را شير دهد، حق بيشتري دارد و بر او واجب نيست که بالاتر از دو سال به او شير دهد.۱
با وجود تمام مزايايي که علوم تجربي براي شير مادر قايل است. در ايجاد انگيزه براي آن، به طور کامل موفق نبوده است. در بين سال‌هاي 1930 و اواخر دهه 1960م، تعداد مادران آمريکايي که از پستان خود به نوزادان‌شان شير مي‌دادند، به طور چشمگيري کاهش پيدا کرد؛ به طوري که آمار تغذيه با شير مادر، در سال 1930م، ـ که هشتاد درصد بود ـ در سال 1972م به بيست درصد کاهش يافت. تا مدت‌ها سازندگان و توزيع کنندگان شيرهاي خشک و غذاي کودک با تبليغات وسيع خود مادران شهر نشين را تشويق به مصرف اين محصولات به جاي شير مادر مي‌کردند که تدريجاً اين مطلب در شهرهاي کوچک و حتي روستاها هم اشاعه پيدا کرد. آنها تبليغات و توصيه‌هاي خود را از راه‌هاي مختلف منتقل مي‌کردند؛ مثلاً با دادن نمونه‌هاي مجاني به مادران، هنگام ترک بيمارستان پس از زايمان، چاپ عکس و پوسترهاي زيبا که در درمانگاه‌ها و بيمارستان‌ها نصب مي‌کردند. در اين تصاوير شيرخواري خوشگل و چاق در بغل مادري خندان در کنار محصول مورد نظر ديده مي‌شد. از آن به بعد، اقداماتي براي بهبود اين وضعيت انجام شد. در سال 1981م، سازمان بهداشت، برنامه بين‌المللي کد جانشين ‌شونده‌هاي شير مادر را مطرح کرد و به اجرا گذاشت. بر اساس اين طرح، توليد کنندگان شير و غذاي کودک از اجراي تبليغات به شکل ياد شده ـ که بسيار خطرناک است ـ منع شدند. از طرف ديگر، اين سازمان از تمام اعضاي خود خواست که با وضع قوانين و مقررات خاص، با اين برنامه همکاري و با تبليغات اين کمپاني‌ها مبارزه کنند. از اين رو، توصيه‌هاي سازمان بهداشت جهاني به اين صورت بود که تبليغ در مورد اين محصولات در جوامع مختلف بايد ممنوع شود. تهيه پوستر و چاپ تقويم براي معرفي اين محصولات ممنوع شود؛ تهيه کنندگان اين محصولات حق ندارند نمونه‌هاي رايگان در اختيار کارکنان بهداشتي و يا مادران قرار دهند؛ توليد کنندگان شيرهاي خشک نبايد عکس کودکان را روي جعبه‌هاي شير منعکس نمايند؛ بلکه بر عکس، موظف‌اند جمله «شير مادر براي کودک شيرخوار بهترين غذاست» را بنويسند، طرز تهيه و مصرف اين محصولات بايد به طور واضح و خوانا روي جعبه محصول نوشته شود تا از اشتباه در تهيه و سردرگمي مصرف کنندگان جلوگيري به عمل آيد. ۲ در سال 1997م، آکادمي متخصصان کودکان آمريکا بيانيه‌اي رسمي را در مورد مزاياي تغذيه نوزادان با شير مادر منتشر کرد در آن بيان شده بود که شيردهي داراي منافعي براي مادر و نوزاد دارد. سرويس بهداشت همگاني ايالات متحده (Healthy People 2010 (HP 2010)) به منظور افزايش سلامت مادران و کودکان هشت هدف را تا سال 2010م، بيان نمود که يکي از اين اهداف، افزايش نسبت مادران شيرده به 75 درصد است. مطالعات

1.. مستدرك الوسائل، ج‌۱۵، ص۱۵۶ـ ۱۵۷، ح۱۷۸۴۴ـ ۲.

2.. ساويج کينگ، ص۳۶ـ۵۲.


فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
278

امام صادق علیه السلام فرمود:
هنگامي که مردي زنش را طلاق داد و او حامله بود، مرد بايد به او نفقه بدهد تا زماني که زايمان کند و هنگامي که زايمان نمود، اجرش را بدهد و به او ضرر نرساند، مگر اين‌که کسي را که اجرش از او کمتر است، بيابد. پس اگر او (مادر) راضي به اين امر شد، پس مادر به فرزندش بر حق‌تر است تا اين‌که او را از شير بگيرد.۱
امام صادق علیه السلام فرمود:
بايد به زن حامله مطلقه، نفقه پرداخته شود تا زماني‌که زايمان کند. و او نسبت به زن ديگري که پذيرفته است فرزند را شير دهد، حق بيشتري دارد؛
همان‌گونه که خدا فرمود: هيچ مادري نبايد به سبب فرزندش زيان ببيند، و هيچ پدري [نيز] نبايد به خاطر فرزندش [ضرر ببيند] و مانند همين [احكام ] بر عهده وارث [نيز] هست.۲
نه به کودک صدمه زده شود و نه مادر در شيردهي به کودک صدمه ببيند. بر زن واجب نيست که شيردهي طفل را بالاتر از دو سال کامل ادامه دهد. اگر هر دو اراده کردند که قبل از آن، با رضايت هر دو او را شير بگيرند، نيک است و منظور از فصال، از شير گرفتن است. ۳
مادري که فرزند خود را شير مي‌دهد، به سبب آن داراي حقوقي مي‌شود؛ به اين نحو که زن شيرده تا زماني که به فرزند خود شير مي‌دهد، نسبت به پدر کودک و ديگر اعضاي خانواده داراي حق بيشتري براي نگه‌داري فرزند است. از حقوق ديگري که مادر شيرده با شيردهي به نوزاد خود کسب مي‌کند، اين است که او در اولويت است که با دريافت مزد به فرزند خود شير دهد.
امام صادق علیه السلام درباره آيه (وَ الْوالِداتُ يرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَينِ كامِلَينِ(۴ فرمود:
تا زماني که کودک شيرخوار است، والدين به طور مساوي حق دارند. پس هنگامي که از شير گرفته شد، پدر حق بيشتري از مادر دارد، ولي زماني که پدر بميرد، پس مادر حق بيشتري از خويشان دارد.۵
از امام صادق علیه السلام در باره مردي که زنش را طلاق داده و فرزندي از اين دو وجود دارد، سؤال شد: کدام‌يک به اين فرزند حق بيشتري دارند؟ فرمود: زن تا زماني که ازدواج نکرده است، حق بيشتري به فرزند دارد. ۶

1.. تهذيب الأحكام، ج‌۸، ص۱۰۶ـ۱۰۷، ح۹؛ الکافي، ج۶، ص۴۵، ح۲؛ تفسير نور الثقلين ، ج ۱، ص۲۲۷، ح۸۸۳؛ وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۷۱، ح۲۷۶۱۲.

2.. سوره بقره، آيه۲۳۳.

3.. وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۵۴، ح۲۷۵۶۳؛ تهذيب الأحكام، ج‌۸، ص۱۰۵ـ۱۰۶، ح۴؛ وسائل الشيعة، ج۲۱، ص۴۵۴، ح۲۷۵۶۵؛ الکافي، ج‌۶، ص۴۱، ح۶ با کمي تغيير در الفاظ و با همان معنا؛ من لايحضره الفقيه، ج‌۳، ص۵۱۰، ح۴۷۸۸؛ وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۵۵، ح۲۷۵۶۹؛ تفسير العياشي، ج‌۱، ص۱۲۱، ح۳۸۵.

4.. تفسير نور الثقلين، ج۱، ص۲۲۷، ح۸۸۰.

5.. وسائل الشيعة، ج‌۲۱، ص۴۷۱، ح۲۷۶۱۴.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50
    تاريخ انتشار :
    پاییز و زمستان 1387
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 33289
صفحه از 423
پرینت  ارسال به