در ميان اعراب نيز شاهد جدايي فضايل مردانه از زنانه هستيم. در فرهنگ عربي جاهلي سخاوت براي مردان ارزشي بي‌بديل به شمار مي‌رفت؛ حال آن که ارزش زنان به بخل آنان بود. يحيي بن عدي پس از تعريف بخل، مي‌گويد:
اين خصلت از همه مردم ناستوده است، ليکن در زنان کراهت کمتري دارد، و گاه، بخل زنان ستوده است.^۱
جاحظ مي‌نويسد که ثوب بن شحمه عنبري زن بخيل خود را طلاق داد. به او گفتند که بخل براي مرد زشت است، نه زن. پاسخ داد: درست است، اما از آن مي‌ترسم پسري بخيل برايم بار آورد. ^۲
ايزوتسو با تحليل ارزش‌هاي عربي پيش از اسلام نتيجه مي‌گيرد که سخاوت جاهلي بر نوعي بي‌انديشگي استوار بود و گاه فرد با عملي سخاوتمندانه براي هميشه خانواده خود را به خاك ذلت مي‌نشاند. وي سپس اشاره مي‌کند که احمد محمد الجوفي در كتاب حياة العربيه من الشعر الجاهلي با تحليل اشعار و روايات موجود در الاغاني نشان داده است كه:
در عهد جاهليت، انان زنان به علت موقعيت خاصي كه در اجتماع و در خانواده داشتند، عموماً به بخل و امساك در بذل و بخشش گرايش بيشتري داشتند. ^۳
همچنين در شعر جاهلي زناني را مي‌بينيم كه شوهران خود را به سبب بي‌انديشگي و بي‌مبالاتي سرزنش مي‌كنند. ^۴ حاصل آن که مضمون اين حديث با فرهنگ آن زمان سازگار بود. در نتيجه، کوشش مي‌شد تا در قالب حديث بيان و تثبيت شود. کافي است در اين مورد به برخي احاديث معروف اشاره کنيم که مضمون آنها کاملاً ضد قرآني است؛ براي مثال، عنصر المعالي به فرزندش تعليم مي‌دهد که اگر دختري داشت، به او سواد نياموزد و:
چون بزرگ شود، جهد آن کن که هر چند زودتر به شويش دهي که دختر نابوده به، و چون ببود يا به شوي به يا به گور، که صاحب شريعت ما( گويد: «دفن البنات من المکرمات».^۵
در اين جا وي از پيامبر اکرم نقل مي‌کند که فرمود به گور سپردن دختران، از بزرگواري است. باز به نقل عکرمه از ابن عباس نوشته‌اند که چون مرگ رقيه، دختر حضرت رسول را به ايشان تعزيت گفتند، فرمود:
الحمد لله، دفن البنات من المکرمات.^۶

3-5. مقايسه حديث با آموزه‌هاي قرآني

در قرآن کريم، به صراحت، بر يگانگي گوهر انساني زن و مرد تأکيد شده است و در هيچ بحث اخلاقي تفاوتي بين زن و مرد نهاده نشده و مؤمنان در کنار مؤمنات ياد شده‌اند. در اين کتاب، صفات اخلاقي مانند صدق، صبر، خشوع، ايمان، تواضع، پاکدامني، و خدا پرستي و به ياد او بودن، به يکسان براي زنان و مردان ذکر شده است. ^۱ توصيه‌هاي اخلاقي نيز بي ترديد، هر دو جنس را در بر مي‌گيرد. در آيات قرآن نمي‌توان ارزشي اخلاقي مردانه يا زنانه يافت، بلکه از نظر اين کتاب همه انسان‌ها، فارغ از جنسيت خود، به پرورش فضايل اخلاقي قرآني دعوت شده‌اند که در آنها نيز جنسيت نقشي ندارد. حدود دويست آيه قرآن، به نحوي، ناظر به زن و مرد است و در آنها شاهد يگانگي خطاب و دعوت هستيم. همچنين قرآن کريم از زناني مانند حضرت مريم نام مي‌برد که الگوي «مؤمنان» هستند، نه فقط زنان. ^۲ در آيات متعددي نيز از بخل به شدت نهي و بخشندگي و ايثار ستوده شده و رستگاري در گرو رهايي از بخل و شحّ معرفي شده است. ^۳ اين حکم، عام است و زن و مرد نمي‌شناسد. البته در برخي از آيات به تفاوت‌هاي حقوقي زن و مرد در مسأله ارث و شهادت اشاره شده، که ربطي به ارزش اخلاقي مرد يا زن ندارد. بنابراين، هنگامي که اين حديث را بر قرآن عرضه مي‌کنيم و ارزش‌هاي بيان شده در آن را با ارزش‌هاي قرآني مي‌سنجيم، ناگزيريم که يکي را به سود ديگري کنار نهيم. از آن جا که مأمور به عرضه داشتن حديث بر قرآن هستيم، نه بر عکس، و مضمون آيات قرآن نيز صريحاً مخالف اين حديث است، به حکم خود قرآن و روايات امامان، آن را بايد کنار نهاد. ^۴

6. باوري کهن در قالب حديث

اين حديث، در واقع، بيانگر نگرش مسلط مردان به زنان در طول تاريخ بوده است که رد پاي آن را پيش از اسلام مي‌توان يافت؛ نگرشي که زنان را موجوداتي شرور و ماهيتاً متفاوت از مردان مي‌دانست. در يونان باستان، صفات و فضايل عالي به مردان نسبت داده مي‌شد؛ حال آن كه صفات نازل از آن زنان بود ^۵ و دموکريت معتقد بود که حکومت زن بر مرد نهايت بدبختي است. ^۶
در ايران نيز وجود زن شري ناگزير قلمداد مي‌گشت و بر جدايي خصال اخلاقي زنانه و مردانه تأکيد مي‌شد. ^۷ همچنين حوا عامل گمراهي آدم و به محنت افتادن او معرفي مي‌شد. ^۸ در اين فرهنگ بود که مي‌گفتند مرد بايد رود باشد و زن بند، ^۹ يعني با بخل، دارايي شوهر خود را حفظ کند.