107
فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 51

پژوهشگران، چه در درون جامعه مسيحي و چه در خارج از قلمرو مسيحيت، به اين پرسش پاسخي منفي مي‌دهد. پژوهشگران، هم در مورد وجودِ تاريخي عيسي و هم در مورد تاريخي بودن حوادثِ پيراموني ـ که الهيات مسيحي بر اساس آن شکل گرفته ـ ترديدهاي جدي ايجاد کرده‌اند و آنها را به مثابه اسطوره و افسانه دانسته‌اند؛ حوادثي چون تصليب، مرگ و رستاخيز عيسي از اين دسته حوادث است. به بيان روشن‌تر، اساس الهيات مسيحي بر چند فرض استوار است: 1. وجود تاريخي حضرت عيسي، 2. تجسّد خدا در عيسي، 3. تصليب، 4. مرگ و رستاخيز ايشان پس از سه روز. سه مورد اخير، ارکان تشکيل دهنده انجيل مسيحي هستند. پژوهشگران غربي در همه اين موارد، ترديد ايجاد کرده و آثار مستقلي در خصوص افسانه‌اي بودن هريک از اين موارد پديد آورده‌اند.
اكنون، بيش از دويست سال است كه دانشمندان درباره وجود تاريخي حضرت عيسي(عليه السلام) بحث و ترديد كرده‌اند؛ آنها اين پرسش را مطرح ساخته‌اند که آيا عيسى وجود داشته است ؟ آيا تاريخ زندگى بنيانگذار مسيحيت، حاصل غم و اندوه مردم و تخيّل و اميد آنان و در واقع، افسانه‌اي مانند افسانه‌هاى خدايان مشركان نبوده است؟ نخستين نويسندة عصر جديد كه زندگي حضرت عيسي را به زير نقادي علمي برد، هرمان ساموئل رايماروس، استاد زبان‌هاي شرقي دانشگاه هامبورگ در سال 1728 تا 1768م، بود. ۱ ويل دورانت در آغاز فصل بيست و ششم از جلد سوم کتاب تاريخ تمدن مطرح کرده است که ناپلئون بناپارت به هنگام ملاقاتش با ويلانت، نويسنده و محقق آلماني، در سال 1808م، چيزي از او دربارة سياست و جنگ نپرسيد، بلکه از او پرسيد که آيا به تاريخي بودن عيسي معتقد است يا نه؟ ۲ اين پرسش چنان قابل توجه بوده است که سبب نگارش ده‌ها کتاب در اين زمينه شده است. ۳ بعد از مسأله وجود تاريخي عيسي، مهم‌ترين رکن عقايد و الهيات مسيحي، تجسّد خدا ۴ در عيسي مسيح است که پاية

1.. ر.ک: آشنايي با اديان بزرگ، ص۱۲۸.

2.. تاريخ تمدن، (قيصر و مسيح)، ج۳، ص۶۵۱.

3.. در اين باره مي‌توان به کتاب‌هاي زير اشاره کرد. از اين ميان، کتاب عيسي اسطوره يا تاريخ، نوشته آرچيبالد رابرتسون با ترجمه حسين توفيقي توسط انتشارات مرکز اديان و مذاهب منتشر شده است. Jesus: Myth Or History?‎ Archibald Robertson ۱۹۴۶; Jesus: Myth Or History?‎ Alfred Carl Kreke ۱۹۳۶; Jesus the Nazarene: Myth Or History?‎ Maurice Goguel ۲۰۰۶; Myth Or History? A Classic investigation into the question of the historical actuality of Jesus; Jesus in History and Myth‎ R. Joseph Hoffmann Gerald A. Larue ۱۹۸۶; The Quest of the Historical Jesus Albert Schweitzer John Bowden ۲۰۰۱; The Jesus Myth‎ George Albert Wells ۱۹۹۸; The Birth of Jesus: History Or Myth?‎ James Veitch ۱۹۹۷; The Jesus Mysteries: Was the Original Jesus a Pagan God?‎ Timothy Freke Peter Gandy ۲۰۰۱; The life of Jesus or A critical examination of His history David Friedrich Strauss ۱۸۴۳; Jesus as Man Myth and Metaphor: Beyond the Jesus of History Benjamin W. Farley ۲۰۰۷; The Jesus Myth‎ Andrew M. Greeley ۱۹۷۱; The Truth about Jesus is He a Myth?‎ M. M. Mangasarian; The Jesus Myth‎ Rita Oleyar; Jesus: Myth Man Or God Or The Popular Theology and the Positive Religion James Martin Peebles ۱۸۷۰; Jesus a Myth‎ Georg Morris Cohen Brandes Edwin Bj?rkman ۱۹۲۶; JESUS WHO? Myth vs. Reality in the Search for the Historical Jesus James Gardner ۲۰۰۶; The Jesus Myth G. A. Wells ۱۹۹۸; The Christ Myth Arthur Drews and C. Deslisle Burns ۱۹۹۸; The Jesus Puzzle: Did Christianity Begin with a Mythical Christ? Challenging the Existence of an Historical Jesus Earl Doherty ۲۰۰۵; Jesus Christ: A Pagan Myth: Evidence that Jesus Never Existed Shirley Strutton Dalton and Laurence E. Dalton ۲۰۰۸; Jesus: Man and myth: a personal approach Francis Terry ۱۹۸۱; The Myth of the Historical Jesus and the Evolution of Consciousness Hal Childs ۲۰۰۰; The Historical Jesus: Man Myth or God John W. Sweeley ۲۰۰۵; The Jesus Inquest: Myth or History? Charles Foster ۲۰۰۶; Jesus Is A Myth Zain Winter ۲۰۰۰; Jesus: Event or myth? H. Eugene Johnson ۱۹۷۵; Jesus the Nazarene: Myth or History? Maurice Goguel R. Joseph Hoffmann and Frederick Stephens ۲۰۰۶; Jesus: Myth or Reality? Ian Curtis ۲۰۰۶; The Truth About Jesus Is He a Myth Mangasar Mugurditch Mangasarian ۲۰۰۸; The Truth About Jesus Is He a Myth? Mangasar Magurditch Mangasarian ۲۰۰۸; Jesus Man or Myth? Carsten Peter Thiede ۲۰۰۵; Jesus: God Man or Myth? An Examination of the Evidence Herbert Cutner ۱۹۵۰; Myth Man: A Storytellers Jesus John R Aurelio ۱۹۹۳; Jesus Christ: Man or Myth? E. M. Blaiklock ۱۹۸۴.

4.. Incarnation.


فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 51
106

پيروان اديان ابراهيمي، دربارة شخصيت حضرت عيسي با مسيحيان هم‌انديشي کامل ندارند، بلکه در ميان خود مسيحيان نيز ديدگاه‌هاي متفاوتي درباره ابعاد مختلف شخصيت ايشان وجود دارد. امروزه، وقتي از ديدگاه‌هاي مطرح شده در قرآن کريم و احاديث اسلامي سخن به ميان مي‌آيد، تلقي بسياري از مسيحيان آن است که آنها مطالبي جعلي و پريشان و فراهم آمده از افسانه هاي مشکوک و بحث هاي جدلي ساده و کودکانه بر ضد مسيحيت است. ۱ به گفتة پروفسور نيل رابينسون ۲ ، مطالعه گزارش‌هاي اسلامي دربارة حضرت عيسي، مسيحيان را دچار بهت و حيرت مي‌سازد. اين امر، به طور عمده، به داستان‌هايي که در قرآن و حديث درباره کيفيت تولد حضرت عيسي، برخي معجزات ايشان و چگونگي عروج آن حضرت به آسمان آمده، مربوط مي‌شود که در انجيل هاي چهارگانة موجود يا اصلاً به آنها اشاره‌اي نشده و يا در برخي موارد به گونة ديگري گزارش شده است؛ گزارش‌هايي چون پديد آمدن معجزه آساي «رطبِ رسيده» و «نهر روان» پس از زايمان حضرت مريم، سخن گفتن حضرت عيسي در گهواره، آفريدن پرنده از گِل و پرسش حواريون از حضرت عيسي(عليه السلام) كه آيا خدايش قادر است براي آنها مائده آسماني فرو فرستد. ۳
اين مقاله در صدد است تا ضمن عرضه آنچه در روايات، بويژه روايات کتاب شريف الکافي، دربارة حضرت عيسي آمده و نيز مقايسة آن با آنچه در مسيحيت رواج دارد، به اين مسأله پاسخ گويد که قضاوت اين دسته از مسيحيان دربارة‌ ديدگاه‌هاي اسلامي در خصوص حضرت مسيح و سخنان و معجزات او تا چه حد مبينت بر واقعيت است.

عقايد مسيحي از واقعيت تا افسانه

پيش از پرداختن به يک يک مسائل مطرح شده در روايات الکافي و مقايسة آنها با ديدگاه رايج مسيحيت، يادکرد دو نکته ضروري است: نکتة نخست، آن که ادعاي افسانه بودن مطالب قرآن و حديث دربارة حضرت عيسي در مقابل کدام واقعيت تاريخي مسلّم است؟ آييني مي‌تواند ديدگاه‌هاي دگر‌انديش درباره خود را غير واقعي و مبينت بر افسانه و اسطوره بخواند که تاريخي شفاف از حوادثِ عصر پيدايش و دوران رشد و بالندگي خود در اختيار داشته باشد. آيا مسيحيت، جداي از کتب مقدس، داراي تاريخي چنان شفاف است که اعمال و گفتارهاي حضرت عيسي و حواريان را به طور مستند گزارش کرده و سرنوشت نهايي حضرت عيسي مسيح( را نيز حکايت کرده باشد؟ ما به عنوان مسلمان، با توجه به تأييد صريح قرآن، به همة پيامبران الهي، از جمله حضرت عيسي ايمان داريم و آنها را تاريخي مي‌دانيم. اما بررسي‌هاي

1.. ر.ک: عيسي در قرآن؛ عيساي تاريخي و اسطوره تجسد، ص۱۵۰.

2.. پروفسور نيل رابينسون (Neal Robinson)، دانشمند مسلمان انگليسي الاصل و از شاگردان جان هيک است و سال‌ها در بريتانيا، بلژيک و کره جنوبي به عنوان استاد دانشگاه فعاليت کرده است. وي علاوه بر زبان انگليسي، به زبان‌هاي عبري، يوناني، لاتين، آلماني، فرانسه و عربي نيز مسلط است و هم اکنون در دانشگاه سئول در کره جنوبي فعاليت مي‌کند. ايشان پس از مطالعه و تحقيق دربارة قرآن به آيين اسلام گرويد. از وي چندين کتاب و مقاله در زمينه اسلام و مسيحيت منتشر شده است. نگارنده در سال تحصيلي ۲۰۰۲-۲۰۰۳م، ـ که به دانشگاه ولز در بريتانيا رفته بود ـ با اين استاد مسلمان آشنا شد.

  • نام منبع :
    فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 51
    تاريخ انتشار :
    بهار 1388
    سردبیر :
    محمدی نیک (ری شهری)، محمد
    صاحب امتیاز :
    دانشکده علوم حديث
    مدیر اجرایی :
    محمد قنبری
    نشانی :
    قم، بلوار پانزده خرداد، شهرک جهاد، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ص پ : 37185-3431
    تلفن :
    0251-7176131
    امور مشترکان :
    0251-7176413
    دورنگار :
    0251-7785050
    پست الکترونیک :
    ulumhadith@hadith.net
    امتیاز :
    علمی - پژوهشی، به استناد نامه شماره 6219/3 - 85/7/3 کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور
    جانشین سردبیر :
    مهدی مهریزی
تعداد بازدید : 24784
صفحه از 171
پرینت  ارسال به