ملا صالح قايل به رابطه سببيت ميان رأفت و رحمت است، ليکن در توضيح اين مطلب به هيچ يک از منابع لغوي و يا دليلي قرآني يا روايي استناد نمي‌‌کند.
ابوهلال عسکري در توضيح فرق ميان اين دو واژه مي‌نويسد:
فرق ميان رأفت و رحمت در اين است که رأفت رساتر از رحمت است. از اين‌رو، ابوعبيده، مراد از تقدم و تأخير را در عبارت قرآني (رَؤُوفٌ رَحِيمٌ( تأكيد بر معناي رساتر مي‌داند؛ هنگامي كه لفظ رساتر مقدم شود، ديگري مؤخر مي‌گردد. ^۱

ه‍ . معناشناسي واژگان «الالفة» و «الفرقة»، بر اساس روش مشاهده و تجربه

شارح در توضيح عبارت «الألفة و ضدها الفرقة»، الفت را اين گونه تعريف مي‌كند:
الفت، توافق آرا و فطرت در تدبير امور دنيوي و اخروي است. الفت، فضيلتي است از فروع عدالت. ^۲
شارح مي‌کوشد تا نحوة ارتباط ميان «الفت» و عقل را تبيين نمايد. مبناي او در اين توضيحات، مشاهده است. او در توضيحات خود به هيچ يک از معاجم لغوي استناد نمي‌کند:
الفت، از صفات عاقل است؛ زيرا اين صفات، تنها صفات انسان عاقل است كه به جهاد با نفس و مقابله با دشمنان و تحصيل بهرة اخروي و ترويج شريعت به ياري و همياري ديگران نيازمند است و همة اين امور نيز متوقف بر الفت است.
و نيز درباره «فرقة» يا «جدايي» مي‌نويسد:
از پست‌ترين صفات جاهل است؛ زيرا به صفات رذيله‌اي متصف است كه نتيجة آن «فرقه» است و يا به دليل ظلمت و قساوت قلب، عاقبت امور را در نظر نمي‌گيرد و تنها به جلب منفعت كنوني و دفع موانع مي‌انديشد؛ اگرچه به خونريزي بيانجامد. ^۳
شارح به توضيحات خود، احتمال معنايي ديگري را افزوده است:
ممكن است مراد از الفت، انس با اهل بيت(عليهم السلام) و مراد از «فرقة»، دوري از ايشان باشد. ^۴
اگرچه اين مطلب، امري مقبول و قابل استناد است، ليكن چنين برداشتي از اين متن، نيازمند استدلال و توجيه است. در صورتي كه شارح هيچ گونه توجيهي درباره استنباط خويش ارائه ننموده است.

3. استناد به آيات قرآن

به عنوان نمونه، شارح در شرح حديث زير به برخي از آيات استناد مي‌كند.

ب. تبيين نحوة ارتباط ميان واژگان «رجاء و قنوط» با «عقل و جهل»

شارح براي توضيح اين واژگان مي‌كوشد تا نحوة ارتباط ميان اين صفات و دو مفهوم عقل و جهل را تبيين نمايد:
هركس گرفتار شر ‌شود و از رحمت الهي نوميد گردد، جهل او فزوني يابد. از اين‌رو، نسبت به خداوندْ جاهل است؛ ليكن عاقل استغفار مي‌كند و به سوي خداوند باز مي‌گردد. عقل او در اميد به آمرزش الهي مطمئن و قلبش به عنايت الهي گرده خورده است. ^۱

ج. تعريف «توكل» بر اساس تبيين خاستگاه آن

شارح در شرح عبارت «و التوكل و ضده الحرص»،‌ توكل را چنين تعريف مي‌كند:
توكل حالتي است كه بر قلب عارض مي‌شود و موجب تفويض امور به حق تعالي و انقطاع از غير مي‌گردد. ^۲
شارح، خاستگاه و مبدأ توكل را آگاهي انسان نسبت به يگانگي خدا، علم، قدرت، حکمت و رأفت الهي مي‌‌داند. در نتيجة اين شناخت و آگاهي، رضا به قضاي الهي پديد مي‌‌آيد.
انسان با علم به يگانگي خدا درمي‌يابد كه در امور خود پشتيباني جز او ندارد. با توجه به علم الهي درمي‌يابد كه هيچ يك از امورش از خداوند پوشيده نمي‌ماند. با علم به قدرت الهي در مي‌يابد كه آسمان‌ها و زمين و آنچه ميان آنهاست و نيز تمامي امور معنوي و نيز حيوانات، گياهان و جمادات همگي تحت تصرف امر الهي است.
انسان با شناختي كه از حكمت الهي به دست مي‌آورد، درمي‌‌يابد كه خداوند در انجام امور ظالم نيست و آنچه به مصلحت اوست، تقدير مي‌كند و با علم به رأفت الهي درمي‌يابد كه خداوند، امور سخت و دشوار را بر او هموار مي‌سازد. ^۳

د. بيان رابطة سببيت ميان رأفت و رحمت

شارح، «رحمت» را اين گونه تعريف مي‌كند:
رحمت، حالتي است كه بر قلب عارض مي‌شود و در نتيجه، علم به زشتي و پستي طغيان و تجاوز و عاقبت بد آنها حاصل مي‌شود. ثمرة آن شفقت و مهرباني به مردم است.
شارح، سپس ميان رحمت و رأفت فرقي نهاده، مي‌نويسد:
فرق ميان رأفت و رحمت، مانند فرق ميان سبب و مسبب است. رأفت، نرمي قلب است كه موجب مي‌شود، فرد به شفقت و رحمت بگرايد. اين فرق بر بعضي از صاحبنظران پوشيده مانده، چنين نتيجه گرفته‌اند که معناي آن دو يکي است و ندانستند که رأفت، همان رحمت نيست. قسوت نيز غضب نيست، بلکه اولي به منزلة سببي است براي دومي. هنگامي که با يکديگر ذکر مي‌‌شوند، اصل بر عدم تکرار است؛ مانند عبارت قرآني (إِنَّ اللهَ بِكُمْ لَرَؤُوفٌ رَحِيمٌ(، اطلاق اين دو بر خداوند به اعتبار آثار اوست. ^۴