نتيجه

بازخورد و دستاورد آنچه در اين نوشتار کوتاه دامان آورده‌ايم، آن است که با آن که شمار 597 تايي حديث‌هاي روضة الکافي، کنار انبوه روايات هفت جلد نخست اصول و فروع الکافي، ناچيز و اندک است، نزديک به همة رويکردهاي کليني را در اسناد حديث، در خود بازتاب داده است و اين يگانگي در روش و همخواني در نگارش ـ که «وحدت سياق» نام دارد و چيزي برخاسته از يک تصادف و يک «ملازمة اتفاقيه» نيست ـ يکي از بهترين گواه‌هاي درستي ادعاي نگارش کتاب روضة الکافي به دست نويسندة ارجمند کتاب گرانسنگ اصول و فروع الکافي است.

كتابنامه

ـ اعيان الشيعة، سيد محسن امين، بيروت: دار التعارف للمطبوعات، 1403ق.
ـ امل الآمل، محمد بن حسن حر عاملي، قم: دار الکتاب الاسلامي، 1362ش.
ـ رجال النجاشي، ابوالعباس نجاشي، قم: نشر جامعة مدرسين، 1407ق.
ـ روضات الجنات، ميرزا محمد باقر موسوي خوانساري، بيروت: دار المعرفة، بي‌تا.
ـ رياض العلماء، ميرزا عبدالله افندي اصفهاني، قم: بي‌نا، 1401ق.
ـ ريحانة الادب، ميرزا محمد علي مدرس تبريزي، تهران: کتابفروشي خيام، سوم، 1369ش.
ـ الشيخ الکليني البغدادي و کتابه الکافي، ثامر هاشم حبيب عميدي، قم: مکتب الاعلام الاسلامي، اول، 1414ق.
ـ طبقات اعلام الشيعة، آقا بزرگ تهراني، قم: مؤسسة اسماعيليان، دوم، بي‌تا.
ـ قصص العلماء، ميرزا محمد تنکابني، بيروت: دار المحجة و دار الرسول الاکرم(، اول، 1413ق.
ـ الکافي، ابوجعفر کليني، بيروت: دار الاضواء، سوم، 1405ق.

3. به‌کارگيري واژة «اصحاب» در فرازهايي چون «عن رجل من اصحابه»، «عن بعض اصحابه»، «رجل من اصحابنا»، «عن بعض اصحابنا» و «عن بعض اصحاب ابي عبدالله»، در حديث‌هاي شمارة 6، 7، 9، 28، 30، 31، 57، 140، 239، 265، 286، 333، 348، 364، 365، 375، 385، 394، 401، 405، 429 و...
4. به‌کارگيري واژة نکرة «رجل» و مشتقاتش در فرازهايي چون «عن رجل»، «عن رجل من اصحابه» و «عن بعض رجاله»، در حديث‌هاي شمارة 9، 153، 164، 179، 185، 228، 248، 264، 331، 373، 386، 405، 457 و...
5. به‌کارگيري واژة «بعض» در فرازهايي چون «عن بعضهم»، «عن بعض موالي ابي الحسن» و «عن بعض الحکماء»، در حديث‌هاي شمارة 191، 237 و 287.
6. به‌کارگيري واژة «رجل» با نام قبيله‌ها و شهرها در فرازهايي چون «عن رجل من اهل بلخ»، «عن رجل من الکوفيين»، «عن رجل من اهل الجبل لم يسمه» و «رجل من بني نوفل بن عبدالمطلب»، در حديث‌هاي شمارة 224، 296، 350 و 464.
7. به‌کارگيري صيغه‌هاي گوناگون «عدّة مجهولة»، مانند «عن غير واحد من اصحابنا»، «عدّة» و «عن غير واحد من اصحابه»، در حديث‌هاي شمارة 215، 220، 357، 454و 456.
8. به‌کارگيري فرازهايي مبهم و سربسته، چون «سمعت شيخاً يذکر»، «غيره»، «غيره من اصحابنا» و «عن عامل کان لمحمد بن راشد»، در حديث‌هاي شمارة 174، 255، 337، 503، 526، 532 و 533.

چند نکته

الف. تا آنجا که وارسي شد، ميان احاديث روضة الکافي، حديث موقوف بر يکي يا چند تن از صحابيان امامان(، ديده نشده است.
ب. تنها يک حديث، بي‌کم و کاست (از جهت سند و متن)، در دو جاي روضة الکافي، نوشته و تکرار شده است ^۱ .
ج. در کتاب روضة الکافي، به جاي رفع سند از سوي برقي، رفع سندهاي پدرش ديده مي‌شود ^۲ .
د. در حديث شمارة 335، به مرسل بودن آن، تصريح شده است؛ «... عنه، عن ابيه مرسلاً».
ه‍ . سند برخي از حديث‌هاي روضة الکافي، تنها يک راوي دارد؛ بي‌آن که پاي ابزارهاي اختصار سند در ميان باشد ^۳ .
و. سند پاره‌اي از حديث‌هاي روضة الکافي، تنها دو راوي دارد؛ بي‌آن که پاي ابزارهاي اختصار سند در ميان باشد ^۴ .