نيست. بسا وحي بر آن حضرت نازل مي شده كه قرآن بود و نه وحي بياني؛ يعني بيان گر قرآن؛ چنان كه توضيح آن در بررسي گفتار و تأويل صدوق از صحيحه هشام خواهد آمد.
دلايل و شواهد نزول وحي بياني
آيات قرآن و احاديث معتبر درباره وحي بياني و در تأييد مفاد اين تأويل بيش از آن است كه در اين مجال بگنجد و تنها به ذكر نمونه هايي از آنها بسنده مي شود:
الف. شواهد قرآني: در اين زمينه به ذكر آيات ذيل بسنده مي كنيم:
۱. (إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ * فَإِذَا قَرَاْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ * ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنَا بَيَانَهُ(.۱
مطابق مفاد آيه، علاوه بر وحي قرآني، گونه ديگري از وحي نيز بر رسول خدا( نازل مي شد كه براي تبيين وحي قرآني ياد شده است.
۲.(وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ(.۲
اين آيه دلالت دارد كه علاوه بر الفاظ و عبارات قرآن، مردم نياز به بيان حدود و دقايق معاني قرآن از سوي رسول خدا( نيز دارد. به ضميمه آيه ذيل، آيه بالا بر ضرورت نزول بيان قرآن از سوي خداي متعال دلالت دارد: (مَا يَنطِقُ عَنِ الْهـَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى(.
همچنان كه در آيه ذيل نيز تبيين آيات مشتمل بر حكم را براي (قَوْمٍ يَعْلَمُونَ( از سوي خداي متعال دانسته است. اين (قَوْمٍ يَعْلَمُونَ( همان راسخان در علم ۳ و حاملان علم به كتاب ۴ و مستحفظين ۵ بر آن هستند.
۳. (وَتِلْكَ حُدُودُ اللّـهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ(.۶
علاوه بر اين، آيه ذيل نيز دلالت دارد بر اين كه تبيين آيات مشتمل بر حدود الهي براي (قَوْمٍ يَعْلَمُونَ(۷ نيز از سوي خداوند است. ۸
ب. شواهد حديثي: احاديث فراواني ناظر به وجود و ساير شؤون وحي بياني نقل شده؛ از جمله:
1.. سوره قيامة، آيه ۱۷ ـ ۱۹.
2.. سوره نحل، آيه ۴۴.
3.. ر. ك: سوره آل عمران، آيه ۷.
4.. ر. ك: سوره رعد، آيه ۴۳.
5.. ر. ك: سوره مائده، آيه ۴۴.
6.. سوره بقره، آيه ۲۳۰؛ نيز ر.ك: بقره، آيات ۱۸۷ و ۲۱۹ و ۲۲۱ و ۲۴۲ و ۲۶۶، آل عمران، آيه ۱۰۳ و ديگر آيات مشابه.
7.. بى شكّ، مراد از «قوم يعلمون» همانند «من عنده علم الكتاب» و «الراسخون فى العلم» و مانند اينها، امير المؤمنين( و ديگر اوصياى پيامبر(صلي الله عليه و آله) همانند او معصوم و عالِم و گنجينه‌دار علوم آن حضرت( هستند. به همين دليل، باب مدينه علم اويند و به مفاد حديث ثقلين و ديگر احاديث عدل قرآن اند و واجب است، بدان ها تمسّك جوييم. از اين رو، هر آنچه بر رسول خدا( نازل شده، توسّط وى براى اوصيايش تبيين شده است.
8.. علاوه بر آيات يادشده در اين آيه نيز تأمّل شود: (وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَوةَ وَآتِينَ الزَّكَوةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً * وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَى فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ لَطِيفاً خَبِيراً( (سوره احزاب، آيه ۳۳ ـ ۳۴).
