آخِذٌ بِقَولِكُمْ ، عامِلٌ بِأمْرِكُم ، مُسْتَجيرٌ بِكُمْ ، زائرٌ لَكُمْ ، لائِذٌ عَائِذٌ بِقُبُورِكُم ، مُسْتَشْفِعٌ إلَى اللّه عز و جل بِكُمْ وَ مُتَقَرِّبٌ بِكُمْ إلَيْهِ وَمُقَدِّمُكُم أمامَ طَلِبَتى وَ حَوائِجى وَ إرادَتى فى كُلِّ أحْوالى وَ اُمُورى.
سخن شما را مى گيرم [ و بدان ، عمل مى كنم ] . به امر شما ، كار مى كنم . به شما پناهنده ام . زائرِ شما هستم . به قبرهاى شما ، پناه آورده ام . به واسطه شما ، از خداوند(عزَّوجلَّ) ، شفاعت مى خواهم و به وسيله شما به درگاهش تقرّب مى جويم و شما را پيشِ روىِ خواست و نياز و آنچه در همه احوال و در هر كارى اراده كرده ام [ ، قرار داده ام ] ...
توضيح واژه ها
مُسْتَجير : پيمان خواه ، پناهجو .[۱]
لائِذ : روى آورنده ، متوسّل .[۲]
عائِذ : امان خواه ، پناهنده به كسى از چيزى يا از ترس فرد ديگرى .[۳]
مُسْتَشْفِع : شفاعت خواه ، ميانجى ، حامى .[۴]
مُتَقَرِّب : نزديك شونده به كسى يا چيزى ، تقرّب جو ، جلب كننده رضايت .[۵]
شرح
در اين بخش از زيارت ، به پيام هاى بسيار مهمّى در زمينه ميزان نقش توسّل به اهل بيت عليهم السلام در زندگى ، اشاره شده است . اين نكات ، عبارت اند از :
۱ . تأكيد بر پيروى راستين از اهل بيت عليهم السلام
پيام نخست اين عبارات از «زيارت جامعه» ، اين است كه آنچه موجب رستگارى و سعادت انسان است ، پذيرفتن سخن اهل بيت عليهم السلام و عمل به دستورهاى آنهاست . بنا بر اين ، تنها ادّعاى تشيّع ، بدون پيروى عملى از اهل بيت عليهم السلام ، سودى ندارد ، چنان كه از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله روايت شده كه فرمود :
إنَّ شِيعَتَنا مَن شَيَّعَنا و اتَّبَعَ آثارَنا وَ اقْتَدى بِأعْمالِنا .[۶]شيعه ما ، كسى است كه از ما پيروى كند و پا جاى پاى ما بگذارد و به كردار ما ، اقتدا نمايد .
زائر اهل بيت عليهم السلام ، خطاب به آنها مى گويد : من ، تنها به زبان ، شيعه نيستم ؛ بلكه رفتار خود را بر اساس اوامر شما ـ كه فرامين الهى است ـ ، تنظيم مى كنم : «آخِذ بِقَولِكُم ، عامِلٌ بِأمْرِكُم ؛ سخن شما را مى پذيرم و به فرمان شما ، عمل مى كنم» .
به سخن ديگر ، زائر به امام عليه السلام عرضه مى دارد : من ، در كنار اطاعت از اوامر شما ، به شما پناه آورده و به زيارت قبر شما آمده ام و شما را در پيشگاه خدا ، شفيع قرار داده ام . از اين رو ، در آنچه مى گويم ، صداقت دارم .
۲ . تأكيد بر خدامحورى
پيام ديگرى كه اين بخش از «زيارت جامعه» براى پيروان اهل بيت عليهم السلام دارد ، موضوع خدامحورى در توجّه و توسّل به اهل بيت عليهم السلام و اجتناب از هر گونه غلو و نگرش غاليانه به خاندان رسالت است ؛ زيرا اطاعت از آنان ـ كه همان اطاعت از خداست ـ و توسّل به آنان ، به عنوان عامل تقرّب به خدا ، مورد توجّه زائر است ، نه عنوانى مستقل . بنا بر اين ، اصلْ براى زائران اهل بيت عليهم السلام ، نزديكى به خداوند متعال و به دست آوردنِ رضاى اوست ، نه چيز ديگر . احترام به اهل بيت عليهم السلام و وسيله قرار دادنِ آنان هم ، دقيقا در همين جهت و براى اطاعت از امرِ خداوند است .
۳ . نقش اهل بيت عليهم السلام در سعادت انسان
پيام سوم اين بخش از «زيارت جامعه» ، نقش اهل بيت عليهم السلام در ارائه برنامه صحيح سعادت و خوش بختى ، تأمين نيازهاى مادّى و معنوى انسان و نزديك ساختن او به خداوند متعال است ، بدين سان كه راه اصلى تأمين نيازها و خواسته هاى انسان ، پيروى حقيقى از خاندان رسالت و پيشِ رو داشتن ره نمودهاى علمى و عملى آنها در همه حال و در همه امور است : «وَ مُقَدِّمكم أمامَ طَلِبَتى وَ حَوائِجى وَ إرادَتى في كلِّ أحْوالى وَ اُمورى ؛ شما را در همه خواسته ها و تصميم ها ، در همه احوال و در همه كارها ، پيش رو [ ى خويش ] ، قرار مى دهم» .
دعاى چنين افرادى ، با توسّل به اهل بيت عليهم السلام ، بى ترديد ، مستجاب است ، چنان كه بنا به روايتى ، امام كاظم عليه السلام ، حاجت خواهى از خداوند متعال را به سُماعة بن مِهران ، اين چنين تعليم مى فرمايد :
إذا كانَت لَكَ ـ يا سُماعَةُ ـ حاجَةٌ فَقُل : «اللَّهُمَّ إنّي أسألُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ و عَلِىٍّ فَإنَّ لَهُما عِندَكَ شَأنا مِنَ الشَّأنِ وَ قَدْرا مِنَ القَدرِ ، فَبِحَقِّ ذلِكَ الشَّأنِ وَ بِحَقِّ ذلِكَ القَدرِ أن تَفعَلَ بِي كَذا وَ كَذا» .[۷]اى سماعه ! هر گاه درخواستى داشتى ، بگو : «خدايا ! محمّد و على ، نزد تو جايگاهى والا و منزلتى ارزشمند دارند . به حقّ آن دو و نيز جايگاه و منزلتشان ، از تو مى خواهم كه برايم ، چنين و چنان كنى» .
[۱]«إستجاره : سأله أن يُجيره» (همان ، ص ۱۵۵) . «والمجير : هو الذى يمنعك و يجيرك» (لسان العرب ، ج ۴ ، ص ۱۵۵) . «استجاره : طلب منه أن يحفظه فأجاره» (مجمع البحرين ، ج ۳ ، ص ۲۵۳) .
[۲]«اللياذ هو يستتر بشى ء مخافة أن تراه و تأخذه» (العين ، ج ۸ ، ص ۱۹۹) . «لاذَ به : لجأ اليه و عاذ به» (لسان العرب ، ج ۳ ، ص ۵۰۷) .
[۳]«عاذ به : لاذ به و لجأ اليه واعتصم» (لسان العرب ، ج ۳ ، ص ۴۹۸) .
[۴]«إستشفعه : طلب منه الشفاعة أى قال له كن لى شافعا» (لسان العرب ، ج ۸ ، ص ۱۸۴) . «الشافع : المعين» (العين ، ج ۱ ، ص ۲۶۱) .
[۵]«التقارب : ضدّ التباعد» (لسان العرب ، ج ۱ ، ص ۶۶۳) .
[۶]التفسير المنسوب إلى الإمام العسكرى عليه السلام ، ص ۳۰۷ ، ح ۱۴۹ .
[۷]عدة الداعى ، ص ۵۲ .
