قاعده شناخت صحابه پيامبر با محوريت احاديث پيامبر(ص) - صفحه 172

اگر [شما دو زن] به درگاه خدا توبه كنيد [بهتر است]. واقعاً دل‌هايتان انحراف پيدا كرده است. و اگر عليه او به يكديگر كمك كنيد، در حقيقت، خدا خود سرپرست اوست، و جبرئيل و صالح مؤمنان [نيز ياور اُويند] و گذشته از اين، فرشتگان [هم] پشتيبان [او] خواهند بود.
پيامبر خدا در روز قيامت در مورد عده‌اي از همين اصحاب فرمود:
در روز قيامت، گروهي از سرشناسان امتم را بياورند و ايشان را در كنار سيه نامه‌ها جاي دهند. من مي‌گويم، خداوندا، اصحاب من! كه پاسخ مي‌شنوم: تو نمي‌داني كه اينان پس از تو چه‌ها كرده‌اند! آن وقت من هم همان سخن عبدصالح را تكرار كرده و مي‌گويم: من تا در ميان ايشان بودم، شاهد و ناظرشان بودم و چون مرا از ميان ايشان بردي، تو خود بر آنان ناظر و گواه بودي. سپس به من گفته مي‌شود: اينان، از همان هنگام كه تو از ايشان جدا شدي، مرتد شدند و به دوران گذشتة خود بازگشتند.۱
و در روايتي ديگر آمده است:
در كنارحوض كوثر، گروهي از اصحابم را بر من وارد كنند. وقتي آنها را باز شناختم، ايشان را از من جدا كرده و دور نمايند و من در آن حال مي‌گويم، خداوندا، اصحابم! كه خطاب مي‌آيد: تو نمي‌داني كه اينها پس از تو چه‌ها كردند!۲
همچنين از حذيفه است كه گفت:
من زمام شتر پيامبر را در دست داشتم و جلو مي‌رفتم و عمار هم پشت سر ما مي‌آمد ـ يا عمار جلو بود و من پشت سرش ـ و ۱۲ نفر هم همراه ما بودند، كه پيامبر فرمود: اينها منافقان هستند تا روز قيامت . گفتم: يا رسول الله، آيا به سوي هر كدام، كسي را نمي‌فرستي تا بكشدشان؟ فرمود: كراهت دارم كه مردم بگويند محمد، اصحابش را مي‌كشد .۳
همان‌طور كه ملاحظه كرديم، پيامبر در حديث مذكور، دسته‌اي از اصحاب را جزء منافقان برمي‌شمرد و وعدة شهابي از آتش را نسبت به آنها مطرح مي‌كند و در احاديث ما قبل هم ديديم كه عده‌اي از اصحاب پيامبر از ديدار پيامبر در روز قيامت محروم مي‌شوند؛ به دليل اعمالي كه پس از پيامبر انجام دادند و حتي در حديث اخير از حذيفه، پيامبر آنها را (دسته‌اي خاص را) منافق تا روز قيامت معرفي مي‌كند.
و حتي در پاره‌اي از احاديث، پيامبر ديدار دسته‌اي از اصحاب را بعد از وفات پيامبر، كاملاً منتفي مي‌داند در آن حديث شريف ـ كه از ام مسلمه نقل است ـ پيامبر فرمود:
من اصحابي من لا اراه و لا يراني بعد ان أموت ابداً...؛۴

1.. صحيح البخاري، در تفسير سوره مائده. باب و كنت عليهم شهيداً ما دمت فيهم فلما توفيتني و كتاب الانبياء باب و اتخذ الله ابراهيم خليلاً ؛ صحيح ترمذي، ابواب صفة القيامة باب ما جاء في شأن الحشر و تفسير سوره طه.

2.. صحيح البخاري، كتاب الرقاق، باب في الحوض، ج۴، ص۹۵ و كتاب الفتن، باب ما جاء في قول الله تعالي: (وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَتُصِيبَنَّ الَّذِينَ...(؛ سنن ابن ماجة، كتاب مناسك، باب الخطبة يوم النحر، ح۵۸۳۰؛ مسند ابن‌حنبل، ج۱، ص۴۵۳ و ج۳، ص۲۸ و ج۵، ص۴۸؛ صحيح مسلم،

3.. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۱، ص۳۰۲، ح۴۲۲.

4.. همان، ج۱، ص۳۰۶، ح۴۳۰.

صفحه از 183