مسروق بن أجدع از عبدالله بن مسعود نقل مي‌كند كه او با وجود هفتاد و اندي سوره ـ كه به طور مستقيم از حضرت سماع نموده بود ـ باز مي‌گفت:
لو علمت أحداً اعلم بكتاب الله تعالي تبلغه الإبل لأتيتُه؛ ^۱
اگر احدي را داناتر از خويش به كتاب خدا مي‌يافتم، بار شتر به جانب او مي‌بستم و مطلبي مي‌گرفتم.
و أبي‎‎الدرداء، صحابي ديگري گويد:
لو أعيتني آية من كتاب الله فلم أجد أحداً بفتحها عليّ الا رجل ببرك الغماد، لرحلتُ اليه؛ ^۲
اگر آيه‌اي از كتاب خدا مي‌يافتم و احدي را در فهم آن نمي‌يافتم، مگر كسي در برك الغماد (دورترين جاي يمن)، ناچار به سويش سفر مي‌كردم.
از ديگر اهداف در سفرهاي با محوريّت قرآن، تلاش قرّاء براي کسب و نشر قرائات مختلف بود؛ چنان‌که ابوزکريا يحيي بن سلام بصري (م200ق) در طلب قرائات از اصحاب حسن بصري سفرهاي بسياري نمود ^۳ و ابومحمد غازي بن قيس (م199ق) شيخ اندلس در سفر نزد نافع، قرائتش را بر او عرضه نمود و پس از اختيار قرائت نافع، اولين کسي بود که آن را به اندلس وارد کرد. ^۴
گذشته از سفرهاي قرآني ـ که در جاي خود فحص و جست‌وجوي ويژه‌اي لازم دارد ـ در اين مقاله، بررسي اهداف فعاليت‌هاي مسافران حديث‌پژوه مدّ نظر است.

3. اهداف سفر در نزد محدثان

بررسي قريب يك هزار و هشتصد سفر حديث‌پژوهي در چهار قرن نخستين اسلام ^۵ ، مشخص مي‌کند که علما، بزرگان و محدثان عالم اسلام براي تحقّق اهداف ذيل کوچ‌هاي حديثي خويش را رقم زدند:
1. طلب و فراگيري احاديث، 2. اطمينان از صحّت و اتقان احاديث، 3. طلب علّو در اسناد، 4. نشر و فرادهي احاديث، 5. بررسي پيرامون احوال روات، 6. مذاکره علما در فهم و نقد احاديث، 7. تأثير در بهبود اوضاع فرهنگي ـ ديني شهرهاي مقصد، 8. کسب علوم مختلف حديث، 9. اخذ کتب حديث، 10. نشر کتب حديث، 11. تدوين مجموعه‌هاي حديث، که يک به يک مورد بررسي قرار مي‌دهيم.

3-1. طلب و فراگيري احاديث

آنچه هدف غالب محدثان از سفرهاي علمي‌شان بود، در وهله اول اخذ و فراگيري روايات، سنن و سيره حضرت رسول( بود که به تدريج، اهداف ديگر، در پي آن شکل منسجمي به خود گرفت.