يونس بن عبدالرحمان نيز از ديگر ياران کوفي امامان کاظم و رضا( است که کتب بسياري از جمله اختلاف الحديث و العلل را نگاشت ۱ و چنان در علوم آموخته از پيشوايان برحقّ سرآمد گرديد که فضل بن شاذان اثر اين تعليم و تعلّم را نگارش هزار جلد کتاب در ردّ مخالفان مذهب از يونس دانسته است. ۲
از موارد انتقال علوم توسط دانشمندان اهل سنّت نيز بايد از افراد زير ياد كرد:
ابوعبيد قاسم بن سلّام (متولّد هرات)، در بغداد به توضيح و تدريس غريب الحديث پرداخت و کتاب‌هايي در اين باب تصنيف نمود. ۳
از اهداف سفر محمدبن اسماعيل بخاري صاحب الصحيح و عثمان بن سعيد دارمي صاحب السنن، به شهر بصره نزد علماي آن، بويژه علي بن مديني آموختن علوم حديث بود. نيز بخاري نقدالرجال ۴ و دارمي علل الحديث ۵ را اختصاصاً فرا گرفتند.
همچنين، اواخر قرن سوم با سفر سليمان شاذکوني به بغداد، احمد بن حنبل اطرافيان را به آموختن نقدالرجال از وي ترغيب نمود. ۶
3-9. أخذ کتب حديث
دستيابي به کتاب‌هاي مهم حديث از ديگر مقاصد مسافران بود که در اينجا نمونه‌هايي به تفکيک شيعه و سنّي و شهرهاي مقصدشان ذکر مي‌گردد:
دانشمندان شيعه
در بصره: ابراهيم بن هاشم قمي بزرگ‌ترين دستاورد فقهي حمّاد بن عيسي را دربارة نماز و زکات از او فراگرفت. ۷
در کوفه: علي بن جعد بغدادي صحيفه سفيان بن عيينه را گرفت ۸ ، فضل بن شاذان كتاب عبدالله بن بکير را از حسن بن علي بن فضّال گرفت ۹ و احمد بن محمد بن عيسي اشعري در ملاقات حسن بن علي بن وشّاء کتاب علاء بن رزين قلاء و ابان بن عثمان أحمر را فراگرفت. ۱۰
در بغداد: ابن عقده توسّط ابن الجعابي از ابن صاعد مسند علي بن ابي‌طالب( را فراگرفت. ۱۱
1.. الفهرست، ص۲۶۶.
2.. معجم رجال الحديث، ج۲۱، ص۲۱۳.
3.. سيراعلام النبلاء، ج۹، ص۱۸۳، ش۱۷۰۲.
4.. مدرسه الحديث في البصرة، ص۴۴۴.
5.. سير اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۶۴۰، ش۲۳۶۶.
6.. تاريخ بغداد، ج۹، ص۴۳.
7.. اعيان الشيعة، ج۲، ص۲۳۳؛ علم رجال و مسأله توثيق ، سال ۸، ص۲۸.
8.. سيراعلام النبلاء، ج۹، ص۱۶۵، ش۱۶۹۰.
9.. رجال النجاشي، ذيل رقم ۷۲ (حسن بن علي بن فضّال)، ص۳۴- ۳۶؛ اختيار معرفة الرجال، ش۹۹۳.
10.. رجال النجاشي، ذيل ش۸۰ (حسن بن علي بن وشاء). ص۳۹
11.. اعيان الشيعة، ج۳، ص۱۱۲؛ تهذيب المقال، ج۳، ص۴۸۱.
