نمونه هايى از تعيين وقت براى قيام امام مهدى عليه السلام در اهل سنّت :
يك . سال ۱۰۴۲ و ۱۳۳۷ ق
سلطان الغ بيك گوركانى (م ۸۴۰ ق) صاحب زيج الغى - كه در علوم و فنون، مخصوصاً در علم هيئت شهرت دارد - ، در باره تاريخ قيام مهدوى چنين گفته است:
بينى تو بغا ملك مغيّر گشته
در وقت غلط زير و زبرتر گشته
در سال غليب اگر بمانى بينى
ملك و ملل و ملّت و دين برگشته .
با دو شيوه در محاسبه سال هاى ۱۰۴۲ و ۱۳۳۷ ق ، استخراج شده است.[۱]
دو . سده دوازدهم
جلال الدين سيوطى (م ۹۱۱ ق) در الكشف عن مجاوزة هذه الاُمّة الألف ، فتواى يكى از علماى اهل سنّت را بازگو مى كند كه بر اساس حديث «أنّ النبى صلى اللّه عليه و آله لا يمكث فى قبره ألف سنة» ، به وقوع خروج مهدى و دجّال و نزول عيسى و ديگر اشراط الساعه در سده دهم نظر داده است. سيوطى خود اين حديث را در شمار اباطيل دانسته و براى آن ، اصلى قائل نيست . سيوطى در ادامه بر اساس ديگر احاديث ، وقوع اين امور را در قرن دوازدهم محتمل مى شمرد و مى نويسد : «در بدبينانه ترين حالت، اين رخدادها قطعاً قبل از سده پانزدهم به وقوع خواهد پيوست» . سيوطى نوشته است :
آثار رسيده از پيشينيان بر اين مطلب دلالت دارد كه زمان پايدارى اين است كه بيش از هزار سال خواهد بود ؛ ولى بيش از پانصد سال بر آن اضافه نخواهد شد... و ممكن نيست كه پايدارى اين امّت از هزار و پانصد سال افزون شود.[۲]سيوطى پس از بيان نظر خود به ذكر احاديثى مى پردازد كه در اين باب به آنها اعتماد كرده است. اين سخن را نيز مى توان اشاره اى دور به توقيت دانست ؛ زيرا او زمانى را افزون بر پنج قرن، معيّن كرده است . تنها اشكال او آن است كه انتهاى زمان را معيّن كرده است.
انديشه هزاره گرايى و جستجو در باره آينده جهان، تعيين وقت قيامت و يا قيام امام مهدى عليه السلام در ميان اهل سنّت بر پايه برخى از رواياتى است كه در منابع آنها آمده. همين هزاره گرايى بود كه فرصت و بسترى مناسب را براى مدّعيان مهدويت در سده نهم و دهم ايجاد كرد.[۳]
سه. سال ۱۲۰۴ ق
ابن حجر هيثمى (م ۹۷۴ ق) در القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر آورده است: «اجتماع الناس على المهدى سنة أربع و مائتين. أى بعد الألف، هكذا ورد فى الأثر»[۴].
مردم بر ظهور مهدى به سال ۲۰۴ بعد از هزار يعنى ۱۲۰۴ اتفاق نظر پيدا كردند. در اقوال صحابه و تابعين چنين وارد شده است.
ابن حماد نيز در الفتن،[۵]اين قول را آورده و در آخر از قول ابن لهيعه افزوده است كه اين محاسبه بر اساس سال هاى شمسى است ، نه سال هاى قمرى .
چهار. سال ۱۲۲۶ و ۱۳۳۸ و ۱۳۴۶ق
رباعى شيخ عبد الرحمان بسطامى (سده نهم هجرى) صاحب كتاب درّة المعارف:
يظهر ميم المجد من آل محمّد
و يظهر عدل اللَّه فى الناس اوّلا
كما قدر و بينا عن على الرضا
و فى كنز علم الحرف اضحى محصلا .
«ميم» مجد و شكوه خاندان محمّد آشكار خواهد شد
و ابتدا عدالت الهى ميان مردم ظهور خواهد كرد .
همان گونه كه از امام رضا عليه السلام تقدير و تبيين شده است
و نيز در گنجينه دانش حروف ، پيدا و پديدار است .
از اين شعر ، سال هاى ۱۲۲۶ و ۱۳۳۸ و ۱۳۴۶ ق و از شعر ديگر وى ، سال ۱۳۳۶ ق ، استخراج شده است .[۶]
پنج . سال ۱۳۲۵ و ۱۳۴۰ ق
در كتاب روح مجرّد ، در مورد اكتشاف بعضى از امور غيبيه توسط محيى الدين عربى (م ۶۳۸ ق) با علم حروف، آمده است: مُحيى الدين عربى، و محقّق فيض كاشانى، و شيخ بهاء الدين عاملى در اين فن ، از سرآمدان روزگار بوده اند. محدّث نيشابورى در شرح احوال محيى الدين مى گويد:
وى در علم حروف ، يد طولايى داشت. از جمله استخراج او اين بود كه: إذا دَخَلَ السّينُ فى الشّينِ، ظَهَرَ قَبْرُ مُحْيى الدّينِ؛ يعنى «چون سين در شين داخل شود، قبر محيى الدّين ظاهر مى شود». اين بِبُود و قبر محيى الدين پنهان بود تا سلطان سليم عثمانى داخل شام شد و از قبر او تفحّص به عمل آورد و آن را پس از اندراس تعمير نمود و سرّ كلمه سين - كه سلطان سليم - ، و شين - كه شهر شام است - مكشوف شد. از جمله اكتشافات و استخراجات اوست راجع به ظهور قائم عليه السلام :إذا دارَ الزَّمانُ عَلَى حُروفٍ
بِبِسْمِ اللَهِ فَالْمَهْدى قاما
وَ إذْ دارَ الْحُروفُ عَقيبَ صَوْمٍ
فَأقْروا الْفاطِمى مِنّى سَلاما .
البته بايد دانست كه: معناى اين شعر را نمى تواند بفهمد مگر آن كس كه از راسخين در علم باشد، وگر نه رمز نبود و حلّش براى همه با شرايط خاصّى ممكن بود؛ همان طور كه از معناى سين و شين بدون ورود سليم در شام، كسى نمى تواند خبردار شود، مگر آن كه از راسخين در علم بوده باشد.[۷]
محمّدباقر سيرجانى يزدى كرمانى در جواهر القوانين، از اين شعر سال ۱۳۴۰ ق و با يك محاسبه ديگر ، ۱۳۲۵ ق را استخراج كرده است.[۸]
اين شعر را نيز براى تعيين زمان قيام امام مهدى عليه السلام از محيى الدين نقل كرده اند:
فأشخاصنا خمس و خمس و خمسة
عليهم ترى أمر الوجود يقيم؟
و من قال أنّ الأربعين نهاية
لهم فهو قول يرتضيه كليم
و إن شئت أخبر عن ثمان و لا تزد
طريقهم فرد إليه قويم
فسبعتهم فى الأرض لا يجهلونها
و ثامنهم عند النجوم لزيم
مع السبعة الاعلام و الناس غفل
عليهم بتدبير الأمور حليم؟
فعند فنا خاء الزمان و دالها؟
على فاء مدلول الكرور يقوم .[۹]
توجه به اين نكته لازم است كه اين شعر - و اشعار مشابه آن - رمزآلود و مبهم هستند و قابليت ترجمه ندارند از اين رو به متن عربى آن اكتفا كرديم .
شش. سال ۱۳۳۵ و ۱۳۳۷ ق
سعد الدين حموى (م ۶۵۰ ق) از عرفاى مشهور و جانشين شيخ نجم الدين كبير در باره زمان قيام امام مهدى عليه السلام اين بيت را سروده است:
اذا بلغ الزمان عقيب صوم
ببسم اللَّه فالمهدى قاما .
هنگامى كه روزگار در پى [ماه ] روزه برسد
مهدى به نام خداوند ، قيام مى كند .[۱۰]
از اين بيت نيز سال هاى ۱۳۳۵ و ۱۳۳۷ ق استخراج شده است.[۱۱]
هفت. حداكثر تا سال ۱۴۳۰ ق
احمد عبد اللَّه زكى عميش در مصر، در إنّ المهدى المنتظر على قيد الحياة، دوازده دليل بر زنده بودن مهدى موعود اسلامى ذكر كرده است. همچنين وى گفته است كه مهدى ، حداكثر تا سال ۱۴۳۰ق خروج مى كند.[۱۲]
هشت. سال ۲۰۲۲ م (۱۴۴۳ ق)
بسّام نهاد جراد هم در فلسطين در كتابى به نام زوال اسرائيل عام ۲۰۲۲ نبوءة أم صدف رقميّة ، مسئله نابودى اسرائيل را در سال ۲۰۲۲ م با ظهور امام مهدى عليه السلام مرتبط مى داند.[۱۳]
[۱]جواهر القوانين: ص ۷۴ - ۷۵.
[۲]«فاقول : أوّلاً الذى دلّت عليه الآثار أنّ مدّة الأمّة تزيد على الألف و لاتبلغ الزيادة عليها خمسمائة سنة... و لايمكن ان تكون المدة ألفا و خمسائة أصلاً» (ر . ك : الكشف عن مجاوزة هذه الأمة الألف: ص ۸۶ - ۸۷) . اين رساله ، ضمن الحاوى للفتاوى (جزء دوم) به چاپ رسيده است.
[۳]«پايان تاريخ از ديدگاه اهل سنّت»، مشرق موعود: ش ۲ ص ۱۰۳.
[۴]القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر، الباب الثالث: فيما جاء فيه عن التابعين وتابعيهم، مورد ۱۴ ص ۵۹.
[۵]الفتن: ج ۱ ص ۳۳۴ ح ۹۶۲.
[۶]جواهر القوانين: ص ۶۹ - ۷۰.
[۷]روح مجرد: ص ۵۱۶ - ۵۱۷.
[۹]عنقاء مغرب: ج ۱ ص ۱۰. نيز ، ر. ك: ينابيع المودة لذوى القربى: ج ۳ ص ۳۳۸. در كتاب ينابيع المودّة ، ترتيب اشعار ذكر شده متفاوت است. بيت آخر در ابتداى شعر آمده و اين گونه نقل شده است: فعند فناء خاء الزمان و جيمه.
[۱۰]مى توان مانند شعر پيشين ، زمان مورد نظر شاعر را ، برابر با مجموع محاسبه ارزش عددى «صوم» و «بسم اللَّه» دانست .
[۱۱]جواهر القوانين: ص ۶۶ - ۶۷.
[۱۲]«چرا [از اعلام ] زمان ظهور نهى شده است؟»، ماه نامه موعود: ص ۳۴ - ۳۷.
[۱۳]«چرا [از اعلام ] زمان ظهور نهى شده است؟»، ماه نامه موعود: ص ۳۴ - ۳۷.
