نقد محتوایی روایات تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی

نشریه : تفسیر اهل بیت (ع)

نویسنده : پديدآورنده : محمد تقی دیاری بیدگلی
پديدآورنده : سید محمد موسوی مقدم
پديدآورنده : علی حاجوی

چکیده :

علی بن ابراهیم قمی، از برجسته‌ترین محدثان شیعی است که روایات فراوانی‌ از ایشان در کتب معتبر شیعه نقل شده است. کتاب تفسیری‌ نیز به ایشان منتسب شده که هم اکنون موجود است، ولی به علت آمیختگی مطالب صحیح و ناصحیح در آن، عده‌ای در انتساب آن به این عالم بزرگ تردید کرده‌اند. در بررسی آسیب‌های موجود در تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی، روایات و مطالب ناهمگون، سست و خرافی به چشم می‌خورد که اعتبار آن را مخدوش کرده و لزوم پالایش آن را برجسته‌تر ساخته است.
در این مقاله، با برشمردن مهم‌ترین آسیب‌های محتوایی تفسیر القمی، آنها را در نُه بخش، نقد و بررسی کرده‌ایم: شائبه تحریف قرآن کریم، عدم تناسب برخی روایات با سیاق آیات، تعارض روایات تفسیر القمی با باورهای قطعی امامیه و هم‌چنین راه‌یابی اسرائیلیات در آن و طرح مسائل وهن آلود نسبت به ساحت انبیای الهی از جمله ایرادهای محتوایی این تفسیر است که با طعن و انکار علما و صاحب‌نظران مواجه شده است. هم‌چنین، در لا به ‌لای تفسیر القمی، مطالبی نامعقول و غلوآمیز و یا متعارض با مسلّمات علمی به چشم می‌خورد. در این پژوهش، همه این آسیب‌های محتوایی، با ذکر مثال‌های روشن و با بهره‌گیری‌ از منابع متقن، نقد شده است.