تاريخ حديث بيانگر وقوع اتفاقاتی برای «روايت» است كه در اعتبار حديث، نقش‌آفرين است

يكی از نكات قابل توجّه در پژوهش‌های حديثی اين است كه متون روايی، اعتبار يكسانی ندارند و از جهت سند، متن و مصدر متفاوتند.

حجت الاسلام و المسلمين «سيد محمد كاظم طباطبايی» پژوهشگر علوم حديث و استاد دانشكده علوم حديث، به ملاك های اعتبار سنجی منابع حديثی پرداخت و گفت: تاريخ حديث نيز بيانگر وقوع اتّفاقاتی برای «روايت» است كه در اعتبار حديث، نقش‌آفرين است بنا بر اين بايد متون را ارزش‌گذاری كرد. سيرۀ عقلا، بر اعتباردهی متفاوت به سخنان افراد مختلف است و شارع نيز همين سيره را تقرير كرده است. علما نيز در طول تاريخ، به منابع و متون مختلف، نگاه‌های متفاوتی می‌كردند و سعی می‌نمودند تا برای هر منبع و متنی، ارزشی درخور آن قائل شوند.
وی در ادامه افزود: در ارزش‌گذاری متون، دو ديدگاه مطرح است: ديدگاه سند محور كه معيار اصلی سنجش اعتبار حديث را سند آن می‌داند. همچنين، ديدگاه متن محور كه ملاك اصلی اعتبارسنجی حديث را متن آن می‌داند و به سند و منبع، به عنوان يكی از شاخصه‌های وثوق‌آور نسبت به متن، می‌نگرد.
حجت الاسلام «طباطبايی»، منابع حديثی را از حيث استناد به چهار دسته تقسيم كرد و افزود: منابعی كه تفكّرسازند و به جهت اعتباری كه دارند، می‌توانند در پژوهش‌های مهم حديثی، محور واقع شوند. منابعی كه در پژوهش‌های كم اهمیّت، شايستگی استناد دارند. منابعی كه فقط به عنوان مؤیّد، قابل استفاده‌اند.منابعی كه نشانی دادن به آنها، موجب كاهش اعتبار پژوهش و وهن روايتِ مستند به آن است.
وی افزود: بر اين اساس بايد در هر تحقيقی، متناسب با ميزان اهميت موضوع، به سراغ منابع هم‌رده با آن رفت تا مستند‌سازی مطالب پژوهش، در چارچوب نظام علمی پذيرفته شده در مجامع و حوزه‌های حديثی باشد
اين پژوهشگر علوم حديث به معيارهای اعتبارسنجی منابع حديثی اشاره كرد و افزود: عالمانه زيستن، عالمانه فكر كردن و اجتهاد مؤلّف در فقه و اصول، جايگاه والايی به او عطا می‌كند و در ميزان اعتبار تأليفش تأثير می‌گذارد. با شناخت اساتيد، شاگردان و آثار مكتوب مؤلّف و نيز توجّه به شهرت علمی او می‌توان جايگاه و شخصيت علمی‌اش را شناسايی كرد.
وی افزود: مؤلّفی كه در موضوع تأليفش، تخصّص دارد، بر غنای كتابش افزون شده و اعتماد مخاطب، به اثرش جلب می‌شود. با شناخت حوزۀ حديثی مؤلّف و مراجعه به متون مكتوبش و نيز توجّه به گزارش‌های ديگران دربارۀ او می‌توان نوع و ميزان تخصصش را تشخيص داد.