فطرى بودن شناخت خير و شر

هر كس با هر گرايش اعتقادى و چارچوب فكرى و مذهبى ، و به طور فطرى، زيبايىِ «خير» و زشتىِ «شر» را تشخيص مى دهد. به سخن ديگر ، شناختِ «خير» و «شر» ، با ذات و حقيقت فطرى انسان ، درآميخته است، كه آفرينش همه انسان ها بدين گونه است كه ذاتا به «خير» تمايل دارند[۱]و از «شر» بيزارند .

از اين رو ، امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه شريف:  «وَ هَدَيْنَـهُ النَّجْدَيْنِ ؛[۲]او را به دو راه ، هدايت كرديم»  مى فرمايد:

نَجدَ الخَيرِ وَ الشَّرِّ ؛[۳]

راه خير و راه شر .

اين هدايت ، همان هدايتِ فطرى است كه قرآن در آيه اى ديگر، از آن به «الهام» ، تعبير كرده است :

«وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّاهَا * فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَاهَا[۴]»  ؛

سوگند به آن كه نفْس را آفريد و فجور و تقوايش را به او الهام نمود .

«الهامِ تقوا» همان هدايت فطرى به سوى راه خير ، و «الهام فجور» ، همان هدايت فطرى به سوى راه شر است .

خداوند سبحان ، انسان را به گونه اى آفريده كه مى تواند تقوا (خير) و فجور (شر) را تمييز دهد . از اين رو ، هر انسانى مى داند كه عدالت ، نيكوست و ستم ، زشت و بد است ؛ احسان به ديگران ، نيكوست و تجاوز به حقوق مردم ، بد است .

حال اگر اين شناخت و آگاهى از انسان گرفته شود ، در واقع ، انسانيّت از او سلب شده ، و با حيوانات ديگر فرقى نخواهد داشت ، و به فرمايش امام على عليه السلام:

مَن لَم يَعرِفِ الخَيرَ مِنَ الشَّرِّ، فَهُوَ بِمَنزَلَةِ البَهيمَةِ ؛[۵]

هر كس نيك را از بد باز نشناسد ، همچون حيوان است.