روش استاد علي اكبر غفاري(ره) در تصحيح متون-علوم حديث34 - صفحه 186

ايشان داده بود و ايشان بر اساس آن، كتاب تدوين كرده بود. تعداد زيادى از كتاب هاى ايشان ـ كه براى افراد بى اسم و رسم چاپ كرده ـ اين طور است؛ يعنى ايشان كمك فراوانى به تعدادى از مؤلفان و محققان كرد.

5. حق شناسى

از ديگر خصوصيت ايشان، حق شناسى بود. بنده الان نمى خواهم طورى صحبت كنم كه به بعضى ها برخورد داشته باشد. آقاى غفارى، در طول چهل الى پنجاه سال، كارهايى كه بايد با يك گروه انجام بدهند، به تنهايى انجام مى داد. عرض كردم كه از اول، نسخه را خودش پيدا مى كرد؛ خودش استنساخ مى كرد؛ خودش ويراستارى مى كرد؛ خودش تعليق مى زد؛ معمولاً كار يك گروه را خودش انجام مى داد. در طول تاريخ، تعدادى از عزيزان با ايشان همكارى مى كردند. حق شناسى ايشان ايجاب مى كرد كه معمولاً نام هر كسى را كه در كتاب با ايشان همكارى كرده بود، در كتاب تذكر مى داد؛ مثلاً ايشان در يكى از جلدهاى الفقيه از اخوى شان آقاى حاج حسن اسم برده كه حاج حسن به من كمك كرده است. حاج حسن در آن سال ها پيش ايشان و در حجره ايشان بود و با هم كار مى كردند.
در بعضى از كارها حضرت آقاى ثقفى با ايشان همكارى كرده بود. وى در يك جا نوشت كه در تعدادى از كارها عزيزمان آقاى جعفرى همكارى كرده است. بعضى از جاها آقازاده ايشان كمك كرده بود و ايشان نوشت. اين حق شناسى است، كه از هر كسى كه با ايشان همكارى كرده، نام برده است؛ مثلاً بعضى از كتاب هاى مرحوم آقاى شوشترى را شخصى استنساخ كرده، ايشان يك جا تذكر داده كه ايشان در استنساخ به من كمك كرده است. واقعاً آدم حق شناسى بود. با اين كه شهرت ايشان، در اواخر، طورى بود كه هر كسى با ايشان كار مى كرد، اسم بردن از او لزومى نداشت، ولى حق شناسى اش ايجاب مى كرد كه نام او را ببرد. آقاى استاد ولى بعضى از كارها را با ايشان انجام داده بود، جناب آقاى احمدى تهرانى، از دوستان ما، بعضى از جاها به ايشان كمك كرده بود. اكثر كسانى كه به ايشان كمك كردند، نامشان برده شده است. اين از امتيازات يك محقق است كه قدر شناس و حق شناس ديگران باشد.

6. امانت دارى

از خصوصيات ديگر ايشان امانت دارى بود. ايشان كتاب هاى زيادى را تحقيق كرده است. نوع اين كتاب ها پاورقى دارد و نوع پاورقى هاى اين كتاب ها طورى هستند كه هر محققى بخواهد به نام خودش اين پاورقى ها را بنويسد، نه كسى به او ايراد مى گيرد، و نه كسى متوجه مى شود؛ متوجه هم بشود، ايراد نمى گيرد؛ يك تعليق هاى نيم سطرى، يك سطرى، دو سطرى كنار كتاب ها نوشته شده است، ولى امانت دارى ايشان ايجاب كرده كه در سراسر كارهايشان، هر جا از هر كتابى مطلبى نقل كرده، اسم آن كتاب را آورده است؛ اين نيم

صفحه از 189