الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

گزينه را نيز آورده است:
القَصدُ ، الإسرافُ .^۱ميانه روى [و در برابر آن] زياده روى .
اين سخن، اشاره به آن است كه اصلاح الگوى مصرف و ميانه روى در آن، مسئله اى عقلى است و آنچه را كه اسلام در اين باره آورده، چيزى جز ارشاد به حكم عقل نيست .
گفتنى است كه در باره مفهوم اسراف، چند نكته، قابل توجّه است :

يك. گستره اسراف

با عنايت به آنچه در تبيين مفهوم اسراف اشاره شد ، مصاديق اين واژه در زندگى فردى و اجتماعى انسان بسيار گسترده است ، چنان كه در حديثى از پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است :
فى كُلِّ شَى ءٍ إسرافٌ .^۲در هر چيزى اسراف وجود دارد .
مفهوم اسراف، در هر كارى مى تواند تحقّق پيدا كند و هر كارى كه از مرز اعتدال خارج شود ، اسراف شمرده مى شود ، حتّى در وضو گرفتن، اگر كسى، بيش از حد نياز ، آب مصرف كند ، اسرافكار است .
در روايتى ديگر از امام صادق عليه السلام نقل شده كه مى فرمايد :

1.ر . ك : ح ۲ .

2.ر . ك : ح ۱۳۱ .

الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

بنا بر اين ، مصرف ، هر چه به اين معيارها نزديك تر باشد ، پسنديده تر است و هر چه دورتر باشد ، نكوهيده تر و نارواتر. اينك انواع مصرف هاى ناروا و ويژگى هاى آنها را بيان مى كنيم:

1 . اسراف و تبذير

اسراف در لغت، به معناى تجاوز از مرز اعتدال در هر كار است . ^۱ در قرآن ^۲ و حديث نيز اين واژه در معناى لغوى آن به كار رفته است . در روايتى از امام على عليه السلام آمده است :
كُلُّ ما زادَ عَلَى الاقتِصادِ ، إسرافٌ .^۳هر آنچه از ميانه روى بگذرد، زياده روى است .
همچنين از امام صادق عليه السلام روايت شده است :
إعلَم أنَّ لِكُلِّ شَى ءٍ حَدَّا ، فَإنْ جاوَزَهُ كانَ سَرَفَا .^۴بدان كه هر چيزى، اندازه اى دارد كه اگر از آن بگذرد، زياده روى است .
امام كاظم عليه السلام در روايتى، در تبيين سپاهيان عقل و جهل، اين دو

1.الإسراف : مجاوزة القصد (لسان العرب ، ذيل واژه «سرف») ؛ السرف : تجاوز الحدّ في كلّ فعل يفعله الإنسان . (مفردات الفاظ القرآن ، راغب، ذيل واژه «سرف») .

2.از نگاه قرآن كريم، هركارى كه خارج از مرز اعتدال انجام شود، اسراف است و انجام دهنده آن، مسرف ناميده مى شود. از اين رو، قرآن، همان طور كه شخص پرخور را مسرف مى نامد (اعراف : آيه ۳۱)، گناهكار را نيز مسرف مى خواند (زمر : آيه ۵۳). همچنين شخص مستبد و مستكبر را هم مسرف مى داند (يونس : آيه ۸۳)؛ زيرا اوّلى، در مورد جسم ، دومى، در مورد جان ، و سومى، در باره با جامعه ، از مرز اعتدالْ خارج شده اند.

3.ر . ك : ح ۱۳۶ .

4.نزهة الناظر : ص ۱۷۸ ح ۵۴ .

نام منبع :

الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

پدیدآورنده :

محمد محمدی ری شهری (پديدآورنده)

سایر پدیدآورندگان :

غیوری، سید مجتبی؛ حسینی، سید رضا

تعداد جلد :

1

ناشر :

دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1388

نوبت چاپ :

اول

الگوی دینی الگو

نتیجه جستجو برای « »