تنوع گونه‌های حدیث‌نگاری نزد ایرانیان قرن ششم
سال
/ شماره پیاپی
/
صفحه
176 - 143
چکیده :
حدیث شیعه در قرن ششم، همزمان با حکومت دولت سلجوقیان در ایران، دوران فترت خود را میگذراند. سبکهای جدید نگارشی در دوران فترت کمتر رخ می‌نمایاند. بنابراین تألیفات شیعه در دوران سلجوقیان کمتر از دوره‌های پیشین انجام شده است. گونه‌های نگارشی این دوران در میان شیعه شامل اربعین‌نگاری، مناقب‌نویسی، فضایل‌نگاری ائمه، کتاب‌های دعا، مزارنویسی و تداوم برخی سبکهای دوره‌های پیشین است. شاید اثر تخریبی سلجوقیان و هجوم اهل سنت به باورهای شیعی نیز در رویکرد مناقب‌نویسی مؤثر بوده باشد. دراین دوره غریب‌نویسی و شرح‌نویسی و نوشتن تفاسیر روایی نیز رواج داشته است.
قرن ششم در میان اهل سنت، دورۀ پردازش‌های تکمیلی و جانبی کتاب‌های حدیثی است. در این مرحله اطراف‌نگاری، تخریج‌نویسی، جامع‌نویسی(کتاب‌های فراگیر) و مرتب‌سازی کتاب‌های پیشینیان رواج داشته است. گونه‌های غریب‌نویسی و شرح‌نویسی بر متون دینی و امالی‌نویسی بین عالمان اهل سنت و عالمان شیعه مشترک است.
در این سده، حوزه‌های حدیثی متعددی در ایران فعال بوده‌اند. به نظر می‌رسد که فعالیت محدثان شیعه در حوزۀ ری نمود بیشتری دارد. حوزه‌های حدیثی اهل سنت نیز در بیشتر مناطق سنی‌نشین خراسان پررونق بوده است و شیعیان در بعضی از شهرهای خراسان، همانند سبزوار اکثریت داشتند. مبادلات حدیثی بین شیعه و اهل سنت نیز در این دوران دیده می‌شود.
کلیدواژه‌های مقاله :حدیث، گونه‌های نگارشی، حوزه‌های حدیثی، ایران، سدۀ ششم.،
