به درستى كه مردانى از اهل ذمّه ، در قلمروِ حكومتى ات گزارش داده اند كه نهرى در سرزمين آنان ، از ميان رفته و نابود شده است و در [پايدارىِ] آن نهر ، آبادانى سرزمينِ مسلمانان است . در اين باره ، تو و آنان بنگريد . پس نهر را آباد كرده ، سامان ده . به جانم سوگند كه آباد كردن آنان ، براى ما دلپذيرتر است از آن كه بيرون روند ، يا تهى دست شوند ، يا از وظيفه آبادى شهرها قصور ورزند . والسلام! ^۱

ج ـ توسعه كشاورزى

۲۲۵.امام على عليه السلام :به درستى كه گذران زندگى مردم ، در پنج امر است : حكمرانى ، آبادانى ، تجارت ، اجاره ، و ماليات ها ... امّا توجيه و راهنماى آبادانى ، اين سخن خداوند است كه : «او شما را از زمين ، پديد آورد و از شما آبادانى آن را خواست»^۲ . [ اين آيه ]به ما مى فهماند كه خداوندِ سبحان ، بندگانش را به آبادانى زمين ، فرمان داده است تا گذرانِ زندگى شود با آنچه از زمين مى رويد از دانه ها ، ميوه ها و مانند آن از چيزهايى كه خداوند ، سبب گذرانِ زندگى بندگان قرار داده است . ^۳

فصل پنجم : سياست هاى اقتصادى

الف ـ تشويق به كار

۲۲۱.امام على عليه السلام :آن گاه كه امور با يكديگر جُفت شدند ، كسالت و ناتوانى با هم شدند و از آنها تهى دستى زاده شد . ^۱

۲۲۲.امام على عليه السلام :در سپيده دمْ روانه شدنِ هيچ يك از شما در راه خدا ، گران مايه تر نيست از سپيده دم روانه شدنِ كسى كه براى فرزندان و خاندانش ، آنچه را كه آنها را سامان بخشد ، مى جويد . ^۲

۲۲۳.شرح نهج البلاغةـ در گزارش صدقه هاى امير مؤمنان ـ: با دستانش كار مى كرد ، زمين را مى كاشت، آبيارى مى كرد، درخت خرما مى كاشت، وهمه اينها را شخصا خود انجام مى داد. ^۳

ب ـ آبادانى شهرها

۲۲۴.امام على عليه السلامـ از نامه اش به قرظة بن كعب انصارى ـ: پس از حمد و سپاس خداوند ؛