توضيحى در باره چگونگى تقسيم درآمدهاى عمومى در صدر اسلام

اصطلاح «بيت المال» در متون روايى،يك اصطلاح عام براى درآمدهاى عمومى مسلمانان است كه براى مصرف در اختيار حكومت اسلامى قرار مى گيرد . از بررسى جامعِ روايات ، به طور كلّى دوگونه مورد مصرف براى بيت المال به دست مى آيد : مصارف خاص و مصارف عام .

1 . مصارف خاص

اين قسم ، آن دسته از مصارف عمومى را كه داراى عنوانى خاص هستند ، شامل مى شود ، مانند : تأمين فقرا و مستمندان و از كارافتادگان و خانواده هاى شهدا ، تأمين حقوق كارگزاران بيت المال و قضات و سربازان ، آموزش و بهداشت،مخارج زندانيان، بدهى بدهكاران ، ديه مقتولانى كه ضامن شخصى ندارند ، عمران و آبادى شهرها و ...

2 . مصارف عام

در صدر اسلام ، پس از تأمين مصارف خاص ، مازاد بيت المال بين عموم مسلمانان تقسيم مى گرديد . در متون روايى از اين نوع مصرف ، به عنوان حقّ عام افراد در بيت المال ، ياد گرديده است .
توزيع مطلوب بيت المال از ديدگاه اسلام ، دو ويژگى اساسى را مورد تأكيد قرار مى دهد : 1) رعايت عدالت در تقسيم ، 2) حبس نكردن حقوق عمومى .
1 . رعايت عدالت در تقسيم : عدالت اقتصادى در توزيع امكانات عمومى در اسلام ، داراى دو معيار اصلى است : اولويت تأمين اجتماعى و رسيدگى به طبقات محروم و

مسلمانانى كه بر آنها حكومت يافتم ، طلب كنم؟! نه ؛ به خدا سوگند ، چنين نخواهد شد تا روزگارْ باقى است و تا زمانى كه در آسمان ، ستاره ببينم . به خدا سوگند ، اگر اينها ثروت هاى شخصى ام بود ، به برابرى ميان آنها رفتار مى كردم ، چه رسد كه اينها اموال خودشان است» . ^۱