289
گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام

ى ـ فراهم ساختن نيازمندى هاى ضرورى براى همه

۲۳۵.امام على عليه السلام :در كوفه كسى نيست ، جز آن كه از رفاه برخوردار است . پايين ترينِ مردمان كوفه از نظر جايگاه [ اقتصادى ، چنان است كه] نان گندم مى خورَد و در سايه مى نشيند و از آب فرات مى نوشد . ۱

ك ـ حمايت از طبقه هاى پايين جامعه

۲۳۶.امام على عليه السلامـ از نامه اش به قثم بن عباس ـ: در آنچه از اموال خدا نزد تو گرد آمده است ، بنگر . پس آنها را در اختيار عائله مندان و گرسنگان ، كه نزديك تواند ، قرار ده [ و تلاش كن] كه به دست نيازمندان و تهى دستان برسد ، و آنچه باقى ماند ، به سوى ما بفرست تا در ميان آنها كه نزد مايند ، قسمت كنيم . ۲

ل ـ اهتمام ويژه به يتيمان

۲۳۷.ربيع الأبرارـ به نقل از ابوطفيل ـ: على عليه السلام را ديدم كه يتيمان را فرا مى خواند و به آنان، عسل مى خورانْد تا آن جا كه يكى از يارانش گفت : دوست داشتم من هم يتيمى بودم! ۳

م ـ برتر نداشتن فرزندان و خويشان

1 . حسن و حسين عليهماالسلام

۲۳۸.أنساب الأشرافـ به نقل از داوود بن ابى عوف ، از مردى از قبيله خثعم ـ: حسن و حسين عليهماالسلامرا ديدم كه نان و سركه و سبزى مى خوردند . پس گفتم : اين چنين غذايى

1.الإمام عليّ عليه السلام : ما أصبَحَ بِالكوفَةِ أحَدٌ إلّا ناعِما ؛ إنَّ أدناهُم مَنزِلَةً لَيَأكُلُ مِنَ البُرِّ ويَجلِسُ فِي الظِّلِّ ويَشرَبُ مِن ماءِ الفُراتِ (فضائل الصحابة ، ابن حنبل : ج۱ ص۵۳۱ ح۸۸۳) .

2.عنه عليه السلام ـ مِن كِتابِهِ إلى قُثَمِ بنِ العَبّاسِ ـ : وانظُر إلى ما اجتَمَعَ عِندَكَ مِن مالِ اللّه ِ فَاصرِفهُ إلى مَن قِبَلَكَ مِن ذَوِي العِيالِ وَالمَجاعَةِ ، مُصيبا بِهِ مَواضِعِ الفاقَةِ وَالخَلّاتِ ، وما فَضَلَ عَن ذلِكَ فاحمِلهُ إلَينا لِنَقسِمَهُ فيمَن قِبَلَنا (نهج البلاغة : نامه ۶۷) .

3.ربيع الأبرار : ج ۲ ص ۱۴۸ .


گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام
288

آسيب پذير جامعه و افزايش رفاه آنان ؛ رعايت مساوات در زمينه استحقاق هاى برابر .
شفاف ترين مصاديق اين دو معيار ، در سياست هاى توزيعى امام على عليه السلام قابل مشاهده است .
2 . حبس نكردن حقوق عمومى : تسريع در انفاق و پرهيز از حبس حقوق عامّه ، يكى از ويژگى هاى اساسى سياست اقتصادى در اسلام است . اسلام با همه تأكيداتى كه بر لزوم اعتدال و ميانه روى و حتى برنامه ريزى و اندازه گيرى در انفاق ابراز نموده است ، در عين حال ، حبس بى جهت حقوق عامّه را شديدا مذمّت كرده و بر تسريع در انفاق ، تأكيد نموده است .
اهتمام پيامبر اكرم در رعايت اين اصل ، به گونه اى بود كه هرگاه حتّى مقدار كمى از اموالى كه بايد به دست مستحقّان آن مى رسيد ، نزد ايشان باقى مى ماندْ ، آثار اندوه در چهره آن حضرت نمايان مى گرديد . در زمان عمر كه درآمدهاى بيت المال به گونه بى سابقه اى افزايش يافته بود ، حكومت ، اقدام به تأسيس بيت المال و تشكيل ديوان نمود . درآمدهاى بيت المال ، در طول سال ، در بيت المال جمع و ذخيره مى گرديد و در پايان سال به صورت سرانه در ميان عموم مسلمانان تقسيم مى شد .
امام على عليه السلام پس از تصدّى حكومت ، با ردّ اين سياست ، روش پيامبر صلى الله عليه و آله را در پيش گرفت . خوددارى آن حضرت از تأخير در تقسيم بيت المال ، حتى به ميزان يك شب ، و تأكيد ايشان بر تقسيم هر آنچه در بيت المال وجود داشت ، شدّت اهتمام ايشان را در اجتناب از انباشته شدن بيت المال ، نشان مى دهد .سياست هاى اقتصادى

  • نام منبع :
    گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    غلامعلی، مهدی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 163584
صفحه از 896
پرینت  ارسال به