29
گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام

پس ماجرا [ ى نام گذارى] را از سهل ، جويا شدم و گفتم: اى ابو عبّاس! آن ماجرا چه بود؟
گفت: على عليه السلام به نزد فاطمه عليها السلام رفت . سپس بيرون آمد و در مسجد خوابيد . پيامبر صلى الله عليه و آله به فاطمه فرمود: «پسر عمويت كجاست؟» .
گفت: در مسجد است .
پس به سوى او رفت و ديد كه ردايش از پشتش افتاده و خاك بر پشتش نشسته است . پس شروع به زدودن خاك از پشت او كرد و مى فرمود: «اى ابو تراب ، بنشين! اى ابو تراب ، بنشين!» . ۱

ز ـ لقب ها

ژرفاى اقيانوس شخصيت على عليه السلام را دسترس نيست و ابعاد عظيم شخصيت آن چهره بى بديل تاريخ ، يافتنى نيست . امام عليه السلام ، القاب ۲ و اوصاف بسيارى دارد كه هر كدام ، اشاره اى دارند به بُعدى از ابعاد والاى علمى ، عملى ، فرهنگى ، اجتماعى ، معنوى و سياسى شخصيت او . بسيارى از اين القاب ، به روزگار پيامبر خدا شناخته شده بود ، كه پيامبر خدا ، امام عليه السلام را بدانها خطاب مى كرد .
برخى از اين القاب چنين اند : «أعلمُ الاُمّة» ، «أقضَى الاُمّة» ، «أوّلُ مَن أسلَمَ» ، «أوّلُ مَن صلّى» ، «خير البشر» ، «أمير المؤمنين» ، «إمام المتّقين» ، «قائد الغُرِّ المُحَجَّلين» ،

1.صحيح البخارى : ج ۳ ص ۱۳۵۸ ح ۳۵۰۰ . در برخى از منابع آمده است كه ميان امام على عليه السلام و فاطمه عليها السلاماختلافى پديد آمد و على عليه السلام خانه را با ناراحتى ترك كرد و به حالت قهر در مسجد خوابيد و چون غبارآلود شد، ابوتراب نام گرفت؛امّا مسلّم است كه اين بخش از متن موجود ، مجعول است و به وسيله دشمنان و معاندان امام على و فاطمه عليهماالسلامساخته و پرداخته شده است ؛ زيرا آن دو بزرگوار ، هر دو معصوم و از اين گونه امور ، مبرّا هستند و افزون بر اين ، امام على عليه السلام خود ، پس از شهادت فاطمه عليها السلام فرمود : «او هرگز مرا خشمناك نكرد» .

2.لقب ، غير از كنيه است و همان صفت مشهورى است كه براى ستايش يا نكوهش شخص به كار مى رود ، مانند صادق و كذّاب .


گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام
28

و ـ كنيه ها

امير مؤمنان ، كنيه هاى متعدّدى داشته كه مشهورترين آنها «ابو الحسن» است . براى امام عليه السلام كنيه هاى ديگرى مانند: ابو الحسين ، ابو السبطين ، ابو الريحانتين و ابو تراب هم ذكره شده است ؛ هر چند برخى از آنها شامل تعريف اصطلاحى كنيه نمى شوند . ۱
از روايات ، چنين بر مى آيد كه كنيه «ابو تراب» ، محبوب ترين كنيه نزد امام عليه السلام بوده است و هرگاه ايشان را با آن مى خوانده اند ، شادمان مى شده است .

۷.امام على عليه السلام :حسن ، در زمان حيات پيامبر خدا مرا «ابو الحسين» مى خوانْد و حسين ، مرا «ابو الحسن» ، و هر دو ، پيامبر خدا را «پدر» صدا مى زدند . پس چون پيامبر صلى الله عليه و آله وفات يافت ، مرا پدر خواندند . ۲

۸.صحيح البخارىـ به نقل از ابو حازم ـ: مردى نزد سهل بن سعد آمد و گفت : اين مرد (حاكم مدينه) على عليه السلام را بر فراز منبر [ به بدى] مى خوانَد .
گفت: چه مى گويد؟
گفت: او را ابو تراب مى خواند .
سهل خنديد و گفت: به خدا سوگند ، جز پيامبر صلى الله عليه و آله او را [ به اين نام] نناميد و به خدا سوگند ، نزد او نامى از آن محبوب تر نبود .

1.كنيه در ميان عرب ها از تركيب «اَب» يا «اُمّ» با نام نخستين فرزند ، شكل مى گيرد . در حالت هاى خاصّى به جاى نام فرزند ، از صفات مشخص استفاده مى شود .

2.الإمام عليّ عليه السلام : كانَ الحَسَنُ في حَياةِ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يَدعوني أبَا الحُسَينِ ، وكانَ الحُسَينُ يَدعوني أبَا الحَسَنِ ، ويَدعُوانِ رَسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله أباهُما . فَلَمّا تُوُفِّيَ رَسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله دَعَواني بِأَبيهِما (مقاتل الطالبيّين : ص ۳۹) .

  • نام منبع :
    گزيده دانش نامه اميرالمؤمنين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    غلامعلی، مهدی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1388
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 163428
صفحه از 896
پرینت  ارسال به