د ـ اهتمام به روحيه سپاه

1 . تشويق

۲۹۰.امام على عليه السلامـ از سخنش به محمّد بن حنفيه ، هنگامى كه در روز جنگ جمل ، پرچم را به او سپرد ـ: كوه ها از جاى كَنده شوند و تو استوار باش . دندان هايت را برهم بفشار و كاسه سرت را به خدا عاريه ده . پايت را بر زمين بكوب و چشمت را به دورترين نقطه سپاه بيفكن و چشم فرو نِه و بدان كه پيروزى ، از سوى خداوند سبحان است . ^۱

2 . شعار

۲۹۱.امام على عليه السلام :به درستى كه پيامبر خدا به آشكار ساختن شعارها پيش از جنگ ، فرمان داد و فرمود : «در شعارتان ، نامى از نام هاى الهى باشد» . ^۲

3 . پرهيزاندن از گريز

۲۹۲.امام على عليه السلام :فرار كننده بايد بداند كه پروردگارش را به خشم آورده و هلاك كننده خويش است . به درستى كه در فرار ، دشمنى خداوند ، خوارى هميشگى ، ننگ جاودان و زندگى ناخوشايند است ، و فراركننده ، زياد كننده عمر خويش نيست و ميان او و روزى كه براى مرگش مقدّر شده، فاصله نشود و خداوند را خشنود نكند. مردن

در ميان شما چيست؟
گفت : نمى دانم چه مى گويى ؛ اما شمشيرهاى ما بر دوشمان بود و هر كس را كه وى اشاره مى كرد ، با شمشير مى زديم . على عليه السلام به ما مى گفت : «پيمان ببنديد! به خدا سوگند كه پيمان شما براى طلا و نقره نيست ، و پيمان شما جز براى مرگ نيست . به درستى كه گروهى از پيشنيان بنى اسرائيل ، ميان خودْ پيمان بستند . پس هيچ يك از آنان از دنيا نرفت ، مگر آن كه پيامبرِ قومش يا روستايش و يا خودش بود ، و شما به سان آنانيد ، جز آن كه پيامبر نيستيد» . ^۱

ج ـ اهتمام ويژه به نيروهاى مسلّح

۲۸۹.امام على عليه السلامـ در سفارش نامه اش به مالك اشتر ـ: پس در كار سپاهيان ، چنان بنگر كه پدر و مادر در كار فرزندشان مى نگرند ، و مباد آنچه كه آنان را بدان نيرومند مى كنى ، نزد تو بزرگ نمايد . نيكويى ات درباره ايشان ، هرچند اندك باشد ، خُرد نيايد كه آن نيكى ، آنان را به خيرخواهى تو خوانَد و گمانشان را درباره ات نيكو گرداند ، و رسيدگى به كارهاى خُرد آنان را به اعتماد وارسى كارهاى بزرگْ وا مگذار ؛ چرا كه لطف كوچك را جايى است كه از آن بهره برگيرند ، و لطف بزرگ را جايى است كه از آن ، بى نياز نباشند .
و بايد گزيده ترينِ سران سپاه در نزد تو كسى باشد كه كمك خود را ارزانى شان دارد و از آنچه دارد ، بر آنان ببخشايد ، آن اندازه كه آنان و كسانشان را كه باز مانده اند ، وسعت دهد ، تا عزم آنان در نبرد با دشمنْ يكى شود ؛ چرا كه مهربانى تو به آنان ، دل هايشان را بر تو مهربان گردانَد ، و برترين چشم روشنىِ زمامداران ، برقرارى عدالت در شهرها وپديدارشدن دوستى ميان شهروندان است . ^۲