زمان وقوع جنگ نَهرَوان به طور دقيق معلوم نيست . برخى از تاريخنگاران ، زمان وقوع آن را سال 38 هجرى و بعضى سال 37 هجرى و دسته اى هم سال 39 هجرى دانسته اند .
به نظر مى رسد كه رأى نخست به صحّت نزديك تر باشد . بسيارى از سيره نگاران ، يا چنان كه طبرى گفته : بيشينه ايشان ، بر همين قول اند . از اين گذشته ، جُستار دقيق در سير وقايع دوران حكومت امام على عليه السلام نيز اين رأى را تأييد مى كند .
و امّا ماهِ وقوع نبرد نهروان ؛ بيشينه تاريخنگاران از آن ياد ننموده اند ؛ ليكن برخى از ايشان اشاره كرده اند كه اين نبرد در ماه صفر سال 38 هجرى رخ داد و بعضى تاريخ وقوع آن را ماه شعبان همان سال دانسته اند . به نظر مى رسد قول نخستْ درست است ، يعنى ماه صفر سال 38 هجرى ؛ زيرا زمان داورى به ماه رمضان نهاده شده بود و از آن پس ، امام عليه السلام سپاهى را تجهيز كرده ، به جانب شام روانه ساخته بود كه در اين ميان ، با سركشى خوارج رويارو گشت . اين نبرد ، بسيار كم پاييد و چيزى نگذشت كه آتشِ آن خاموش شد .
ب ـ مكان جنگ
نبرد نهروان در [ جايى به نام] «نهروان» رخ داد كه منطقه اى گسترده ميان بغداد و واسط بود و از در چهار فرسخى شرق بغداد قرار داشت .
ج ـ شمارِ شركت كنندگان در جنگ
سپاه امام على عليه السلام بيش از 68 هزار تن را شامل مى شد ؛ و اين از آن روى بود كه امام عليه السلام براى جنگ با شاميان آماده شده بود ، نه براى نبردِ با خوارج .
سپاه خوارج هم مشتمل بر چهار هزار يا دو هزار و هشتصد تن بود .
۴۵۷.تاريخ الطبرىـ به نقل از أبى سَلَمه زُهْرى ، در بيان باقى مانده نهروانيان ، پس از آن كه امام عليه السلام به ايشان امان داد ـ: ايشان چهار هزار تن بودند . شمار باقى مانده آنان با عبداللّه بن وهب ، دو هزار و هشتصد تن بود . ۱
