فصل هفتم : اشغال مصر

الف ـ فرستادن عمرو عاص براى جنگ با محمّد بن ابى بكر

۵۱۱.تاريخ الطبرىـ به نقل از عبد اللّه بن حواله ازدى، در ذكر فرستادن معاويه، عمرو عاص را به مصر ـ: او را با شش هزار مرد فرستاد... عمرو عاص رفت، تا به نزديكى هاى سرزمين مصر رسيد. عثمانى ها دور او گرد آمدند و او آن جا ماند و به محمّد بن ابى بكر چنين نوشت:
اى پسر ابو بكر! ريخته شدن خونت را از من دور ساز . من دوست ندارم كه از من خراشِ ناخنى هم به تو برسد. مردم اين سامان بر سرپيچى از تو هماهنگ شده و فرمان تو را وا نهاده و از پيروى تو پشيمان شده اند. اگر كار بالا بگيرد ، تو را تسليم مى كنند . از مصر بيرون شو، كه من از خيرخواهان تواَم. والسّلام!
عمرو عاص، همراه اين نامه ، نامه معاويه [ به محمّد بن ابى بكر ] را هم برايش فرستاد كه در آن آمده بود:
امّا بعد؛ سرانجام تجاوز و ستم، وبالى بزرگ است . كسى هم كه خون محترمى را بريزد، از انتقام در دنيا و كيفر ابدى آخرت نمى رهد. ما هم كسى را نمى شناسيم كه تجاوزكارتر، عيبجوتر و سرسخت تر از تو بر ضدّ عثمان بوده باشد. با انتقادگران و خونريزان او هم دست و هم داستان بودى . آن گاه مى پندارى من از كار تو در خوابم يا فراموش كرده ام، تا آن جا كه به سرزمينى در همسايگى من مى آيى و حكومت مى كنى

همچون تويى بگريند. كجا كسى همانند مالك است؟!». ^۱

۵۰۸.امام على عليه السلامـ وقتى خبر درگذشت مالك اشتر را شنيد ـ: مالك ، و چه بود مالك؟! به خدا سوگند ، اگر كوه بود، كوهى تك بود و اگر صخره بود، سخت و محكم بود ؛ به گونه اى كه سُم هيچ ستورى بر فراز آن نمى توانست برسد و هيچ پرنده اى بر اوج آن نمى توانست بپرد. ^۲

۵۰۹.الغاراتـ به نقل از علقمة بن قيس نخعى ـ: پس از شهادت مالك اشتر، على عليه السلام پيوسته اندوهگين و ناراحت بود، تا آن جا كه پنداشتيم اوست كه مصيبت ديده است نه ما. اين اندوه، روزهايى چند از چهره وى آشكار بود. ^۳

ه ـ شكست مردم عراق در پى مرگ مالك اشتر

۵۱۰.أنساب الأشرافـ به نقل از مدائنى ـ: نزد معاويه [ به بدى ] سخن از مالك اشتر به ميان آمد. مردى از قبيله نَخَع به كسى كه از او ياد كرد، گفت: ساكت باش! همانا مرگ او اهل عراق را ذليل ساخت، و حيات او نيز شاميان را ذليل ساخته بود. معاويه هم سكوت كرد و چيزى نگفت. ^۴