موضوع سخن در اينجا، مثنوى طوطى نامه است که به شيخ بهايى نسبت داده شده است. اولين بار، سعيد نفيسى، اين مثنوى را، به شيخ بهايى نسبت داده و در انتساب آن، ترديدى به خود راه نداده است ( احوال و اشعار شيخ بهايى:ص 82 ـ 85) .
مستند نفيسى، نسخه خطى منحصر به فردى بود که بعداً، به کتابخانه مجلس شوراى اسلامى منتقل گرديده و به شماره 2534، در آن کتابخانه، نگهدارى ميشود (فهرست نسخههاى خطى کتابخانه مجلس شوراى اسلامي: ج8 ص 228 ـ 229).
در مصادر بعدى، با استناد به نوشته سعيدى و فهرست مجلس، يکى از مثنوى هاى منتشر نشده شيخ بهايى، طوطى نامه معرفى گرديد (ر.ک: فهرست نسخههاى خطى فارسى: ج 4 ص 2996؛ الذريعه: ج 9 ص 143 و ج 15 ص 181؛ منظومه‌هاى فارسى: ص 353 و 356).
نگارنده ميگويد: با اين مثنوى، ابتدا در فهرست نسخههاى خطى فارسى آشنا گرديدم، و با مراجعه به نسخه خطى آن، آن را مثنوى زيبا و روان يافتم و تصميم به تصحيح و نشر آن گرفتم. در اثناى تصحيح، متوجه شدم که کاتب نسخه، از سواد کافى برخوردار نبوده و کلمات زيادى را در کتابت، تصحيف و تحريف نموده است، و چون در سه جاى مثنوى، تخلص «بهائى» آمده بود، ترديد در انتساب مثنوى به شيخ بهايى را، منتفى مى‌کرد.
لکن، در اثناى تصحيح، اتفاقاً، به مثنوى طاقديس مرحوم نراقى برخورد نموده و با کمال تعجب متوجه شدم که طوطى نامه، همان بخش اول اين مثنوى است و فقط کاتب، تخلص نراقى را که «صفايى» بوده، در کتابت، به «بهائى» تحريف نموده است. علاوه بر آن، در اين مثنوى، به صراحت آمده که:
گو مبارک پى دليلى کز نراق
مرکب ما را کشد سوى عراق
که صراحت دارد بر اينکه، سراينده، در نراق بوده است. نتيجه کلام اينکه، انتساب طوطى نامه به شيخ بهائى، اساسى ندارد و اين مثنوى، همان بخش اول طاقديس است که بارها، به صورت چاپ سنگى و حروفى، به چاپ رسيده است. بنابراين، داستانى هم که به نقل از اين مثنوى (حکايت تاجرى از شهر دوان که به دکان گردکان فروشى رفته و گردو خرده)، در کتابهاى شرح حال، به شيخ بهايى نسبت داده شده، آن هم، از مثنوى طاقديس است.
طاقديس، مثنوى عرفانى است، سروده ملا احمد بن مهدى نراقى که به سبک مثنوى معنوى سروده است. او، نام مثنوى خود را، طاقديس، مخفف طايرقدس قرار داده است. اما علت اين اشتباه، و نسبت دادن اين نسخه به شيخ بهايى، آن است که اين نسخه را، نوآموزى، به عنوان مشق هاى تکليف و براى تمرينِ کتابت، تحرير نموده و در هنگام تحرير، تخلص صفايى، به اشتباه، به بهايى تغيير داده و همين، موجب گشته که عده اى آن را، به عنوان مثنوى جديدى از شيخ بهايى قلمداد کنند.
