دراسة فی شخصیة سهل بن زیاد و روایاته

این کتاب عهده دار معرفی راوی سرشناس، سهل بن زیاد است.

یکی از راویان مشهور، سهل بن زیاد آدمی است که احادیث فراوان از او در کتاب های حدیثی معتبری چون کتب اربعه نقل شده است. احادیث او در موضوع فقه و عقاید و دیگر موضوعات است و در عین حال اختلاف نظر فراوان در وثاقت او میان صاحب نظران وجود دارد.

با توجه به حجم بالای روایات سهل بن زیاد (كه در كتاب كافی بیش از ۱۷۰۰ روایت از او نقل شده است) و گستردگی موضوعات آن، اهمیت بررسی این شخصیت و روایات او به خوبی روشن می شود.

و با توجه به اینكه غالب میراث حدیثی سهل بن زیاد در كافی است، و آنچه در تهذیب و استبصار از سهل نقل شده، از كافی نقل شده است، محور این پژوهش روایات سهل در كافی قرار گرفت.

مطالب کتاب در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول، از نظر رجالی به بررسی شخصیت سهل پرداخته و وثاقت او را نشان داده است. در فصل دوم کسانی معرفی شده اند که از سهل حدیث نقل کرده اند و فصل سوم عهده دار معرفی مشایخ سهل است. این پژوهش همراه آمار و نمودارهای متعدد ارائه شده است، و در لابه لای آن به برخی نكات فهرستی اشاره شده است تا علت اعتماد محدثان بر روایات او روشن گردد

مقدمه مؤلف

... الكتاب الحاضر يتناول بالدراسة إحدی الشخصيات الروائية المشهورة وهي «سهل بن زياد»، حيث نجد له الكثير من الروايات في المصادر الحديثية المعتبرة كالكافي والتهذيب من جهة، مع انتشار رواياته في أبواب الفقه والعقائد وغيرها من جهة ثانية، ووقوع الاختلاف بشأن توثيقه و تضعيفه رجالياً من جهة ثالثة، مما يجعل المتعاطي مع رواياته في شيء من الحيرة.

وبتتبّع رواياته وجدنا أنّ له عدداً كبيراً من الروايات في الكتب الأربعة، وبإمعان النظر فيها وجدنا أنّ أغلب رواياته مروية في الكافي، ومن ثمّ رواها عنه الشيخ الطوسي في التهذيب والاستبصار، وأما ما سوی ذلك فهو نادر. وأما الشيخ الصدوق فقد روی عنه بضع روايات لا تبلغ عدد الأصابع. من هنا فقد جعلنا محور البحث في هذه الدراسة علی روايات سهل في كتاب الكافي. هذا بالنسبة لنطاق البحث.

وأما بالنسبة لمنهجيتنا في هذه الدراسة فقد تناولنا هذه الشخصية من الجانبين الرجالي والفهرستي معاً، ولم نكتفِ بالدراسة الرجالية البحتة؛ لعدم وفائها بالغرض. ومن خلال تنبيهنا علی بعض النقاط اتّضح سبب اعتماد شيخ المحدّثين محمّد بن يعقوب الكليني علی هذا العدد الكبير من روايات سهل.

وانتهينا خلال هذه الدراسة إلی وثاقة سهل بن زياد من الناحية الرجالية، وإلی الوثوق برواياته من الناحية الفهرستية...