د.توجه به ترکيبات

ـ مباحث نحوي
شيخ، در ترکيب آيه «وَجَّهتُ وَجهي للّذي فطر السماوات والأرض عالم الغيب والشهادة حنيفاً مسلماً وما أنا من المُشرکين إنّ صلاتي و نُسُکي و محياي و مماتي للّه ربّ العالمين»، مينويسد:
حنيف، اوست که از باطل رويگردان و به حق روي آورده است، و حنيف و بعد از آن، هر دو، حال، از ضمير «وجهت» هستند و «نسک»، به مطلق عبادت، تفسير شده است که در اين صورت، از قبيل عطف عام بر خاص است (همان: ص 168).
ـ مباحث بلاغي
نويسنده، در توضيح عبارت «منها أنا ذا مسکينک بائسک اسيرک فقيرک سائلک منيخ بفنائک»، ميآورد:
منيخ، يعني: مقيم بفنائک و فناء، فضاي اطراف خانه را گويند [يعني مقيم در آستانه تو] و کلام، استعاري است (همان: ص 300).

هـ .اسباب ورود حديث

شيخ، در توضيح عبارت «المخفي للصدقات» که درباره امام سجاد( است، چنين آورده است که امام زين العابدين(، هزينة چهارصد خانهوار را در مدينه تامين ميکرد و غذايشان را، شبانه به آنان ميرساند، ولي آنها نميدانستند که اين غذا، از کجا مي آيد. وقتي امام از دنيا رفتند، آن غذا نرسيد و دانستند که کار امام بوده است (همان: ص 360).

و.توجه به احاديث منافي

بسا جمع بين برتري نماز بر بعضي اعمال، مانند حج و جهاد و سخن پيامبر که فرمود: «أفضل اعمال، پر مشقتترين آنها است»، مشکل ميشود؛ زيرا مشقت اين عبادتها، از نماز، بيشتر است. در دفع اين اشکال، گفتهاند: معناي سخن پيامبر، اين است که هر عملي که انجام آن، در حالات متفاوت، ممکن است، افضل آنها، پر مشقتترين آنها باشد؛ مثلاً روزه در تابستان، از روزه در زمستان، سختتر است، و وضو در زمستان، از وضو در تابستان، مشقت بيشتري دارد. پرداخت زکات و صدقات، در روزهاي گراني و ارزاني و...، همين گونه است (همان: ص 130).

ز.بهره گيري از دست آوردهاي بشري

ـ استفاده از دانش نجوم
شيخ، پس از تفسير آية «إنّا زينّا السماء الدُنيا بزينة الکواکب»، مينويسد:
و آنچه مشهور است، که همه ثوابت، در فلک هشتم متمرکز هستند و در هريک از هفت فلک ديگر، يکي از سيارات هفت گانه است، دليلي براي اثبات آن، اقامه نشده است (همان: ص 276).