و حينئذ يکون في الکلام ايهام التناسب، و هو الجمع بين المعنيين غير متناسبين، بلفظين، لهما معنيان متناسبان (همان: ص140).

4. أعرابي:

با فتح همزه، منسوب به أعراب ميباشد که فقط ساکنان باديه را گويند، و به ساکنان شهرها، عرب گفته ميشود. أعراب، جمع کلمه عرب نيست، بلکه أعراب، از آن جمعهايي است که مفرد ندارد، و در کتاب الصحاح، بر آن تصريح نموده است (همان: ص196).

4. عالم ربّاني :

منسوب است به ربّ، با زيادتي الف و نون، بر خلاف قاعده؛ مانند: رقباني. و در صحيح و قاموس گفته است: ربّاني، خداشناس[و] عارف به خداست. در کشاف هم، ذيل آيه «ولکن کونوا ربانيين» ، ميگويد: ربّاني، آن فردي است که شديداً به دين و اطاعت خدا تمسک دارد. و از محمد بن حنفيه نقل شده است که: او هنگام مرگ ابن عباس، در حق او گفته است: «امروز، ربّاني اين امت از دنيا رفت». طبرسي هم در مجمع البيان گفته: ربّاني، آن کسي است که امور مردم را با تدبير و صلاحديد خود، چاره انديشي ميکند (همان: ص 425 ).

5. توضيح (إنّ الله حرّم الجنّه):

خداوند، بر آنان بهشت را حرام فرموده است. شايد منظور، آن باشدکه مدت زمان طولاني بر آنان حرام است، نه آنکه حرام ابدي و هميشگي باشد، يا آنکه مقصود از جنّت، باغ مخصوصي است که آماده شده براي غير فحّاش، ولي بر فحّاش، اين نوع باغ حرام است، وگرنه، ظاهر حديث بسيار مشکل است؛ چون معصيتکاران از امت اسلام، در نهايت، به بهشت راه خواهند يافت، هرچند مکث و توقفشان در آتش، طولاني باشد (همان: ص 321 ).

6. مشارکت شيطان، يعني چه؟

مفسّران عاليقدر، در تفسير آيه «و شارکهم في الاموال و الاولاد وعدهم و ما يعدهم الشيطان الا غرورا» (اسراء: آيه64) فرمودهاند: مشارکت شيطان با آنان در مال، اين گونه است که آنان را وادار به جمع مال و ثروت از حرام ميکند، و وادار به صرف آن در حرام مينمايد، به حدّي که در خرج آن، از حدّ اعتدال خارج گردند، يا اسراف و تبذير، بخل و تفريط نمايند، امّا مشارکت در اولاد، آن است که آنان را وادار به توسّل بر اسباب حرام، مانند زنا و امثال آن مينمايد، يا وادار به ناميدن آنها با اسامي عبدالعزي و عبد اللاّت مينمايد، يا اولاد را گمراه و وادار به پيروي از اديان باطل و افعال قبيح مينمايد (همان: ص 322 ).