پوشيده و مخفي نماند، در صورتي که گناه مذکور در آيه، به معناي ظاهري آن حمل شود، آنچنان که اکثر مفسرين فهميدهاند، توجيه فتح، با غفران ذنب، صحيح در نميآيد، مگر با مشقت و تکلّف طولاني، مثلاً گفته شود: چون فتح، متضمّن جهاد در راه خدا بود، از اين رو، باعث آمرزيدگي گناه متقدّم و متأخّر گرديده است، و امثال اين توجيهات که دور از ذهن است، ولي بنابر آنچه امام رضا( تقرير فرمودهاند، پس درستي و صحت آن، قابل شک و ترديد نيست. «تفسير امام اين بود که نزد مشرکان، گناهکارتر از پيامبر وجود نداشت، چون آنان 360 بت را ميپرستيدند، و رسول خدا(، به يکتا پرستي دعوت داشت، و از نظر آنان، گناه بزرگي بود که چندين اله را بگذارند، و فقط به پرستش يک اله و معبود واحد روي آورند». با اين پاسخ صريح و روشن امام رضا(، تعجب ما از بيشتر بزرگان و مشايخ و مفسرين ماست، همانند شيخ الطائفه، أبوجعفر طوسي، و شيخ جليل القدر، امين الاسلام طبرسي، و سيد جليل الشأن، پيشواي أهل دين، سيد مرتضي علم الهدي، با وجود کثرت تأليف و تصنيف در زمينه تفسير، حديث و کلام، چگونه در هيچيک از کتابهاي خود، به جواب امام اشارهاي نکردهاند، ولي وجوه ضعيفي را ذکر کردهاند که قانع کننده نيست. تعجب در اين است که چرا اين بزرگان، اين حديث را که در تاليفأت ثقه الاسلام، محمد بن بابويه، مانند عيون اخبار الرضا وجود دارد، نديدهاند، در صورتي که زمان او، خيلي متقدّم بر زمان اين بزرگواران، نميباشد (همان: ص 261) .
4. عمل به احاديث ضعيف :
مؤلف، دليل عمل به احاديث ضعيف را، در باب سنن و مستحبات، استناد به خبر من بلغ ، که به اميد رجا صورت ميگيرد، ذکر ميکند، و در حقيقت، عمل به اين گونه احاديث را، عمل به اين حديث که حسن است، ميداند، نه عمل به احاديث ضعيف (همان: ص 390) .
5. جمع بين احاديثي که در ظاهر، با هم منافات دارند، مانند:
بين مدلول احاديثي که ميگويد: مؤمن خالص، مرگ را ناخوش ميشمارد، و مشتاق زندگي و حيات است، و بين حديثي که ميفرمايد: «هر آن کس که لقاي پروردگار را دوست داشته باشد، خداوند متعال، او را دوست ميشمارد، و هرکس که لقاي الهي را مکروه بشمارد، خداوند متعال، لقاي او را مکروه ميدارد»، مخالفت احساس ميشود؛ چون ظاهر اين حديث دلالت دارد که مؤمن حقيقي، مرگ را مکروه نميشمارد، و بلکه به آن مايل است، آن چنان که از اميرمومنان( نقل شده است که ميفرمود: انس و الفت پسر ابوطالب به مرگ، از انس کودک شيرخوار به پستان مادر، بيشتر است؛ يا هنگامي که ابنملجم بر ايشان ضربت زد، فرمود: فزتُ و ربِّ الکعبه (همان: ص 417).
پاسخ: گاهي گفته ميشود، مرگ، خود لقاي پروردگار نيست. پس کراهت او، از نظر الم و دردي است که از مرگ حاصل مي شود، و اين امر، مستلزم کراهت لقاي الهي نيست. و اين پاسخ، روشن