وجيزه منظوم - صفحه 133

والشيخ: على أن غير المتواتر إن اعتضد بقرينة ألحق بالمتواتر في إيجاب العلم، ووجوب العمل، وإلاّ فيسميه خبر آحاد، ونجيز العمل به تارة، ونمنعه أخرى، على تفصيل ذكره في الاستبصار. وطعنه في التهذيب ـ في بعض الأحاديث ـ بأنها أخبار آحاد، مبني على ذلك. فتشنيع بعض المتأخرين عليه بأن جميع أحاديث التهذيب آحاد، لا وجه له. والحسان: كالصحاح عند بعض، ويشرط الانجبار، باشتهار عمل الأصحاب بها، عند آخرين، كما في الموثقات وغيرها. وقد شاع العمل بالضعاف في السنن وإن اشتد ضعفها ولم ينجبر. والإيراد، بأن إثبات أحد الأحكام الخمسة بما هذا حاله، مخالف لماثبت في محله: مشهور. والعامة مضطربون في التفصي عن ذلك. وأما نحن ـ معاشر الخاصة ـ فالعمل عندنا ليس بها في الحقيقة، بل بحسنة من سمع شيئا من الثواب وهي مما تفردنا بروايته. وقد بسطنا فيها الكلام في شرح الحديث الحادي والثلاثين من كتاب الأربعين. الحديث: إن اشتمل على علة خفية في متنه أو سنده، فمعلل.
ز قطعي اکتفا بر محتمل کرد
که گاهي مي توان بر آن عمل کرد
ز ميدان عمل او را جدا کرد

و گاهي مي توان آن را رها کرد
وجيزه کوچک است و جاي آن نيست

که تفصيلش در استبصار طوسي است
زده طعني بر آن چون دارد آفات

و در تهذيب در بعضي روايات
قرينه ضعف آن کي کرد جبران

که واحد بودنش شد آفت آن
زده تشنيع بر اين قول آخر

گروهي از فقيهان اواخر
بود واحد بجز واحد در آن نيست

و گفتند آنچه در تهذيب طوسي است
رواتش شيعه بود و موتمن شد

رواياتي چو از نوع حسن شد
که تعديل روات آن صريح است

به نزد عده اي همچون صحيح است
عمل گر شد به آن از سوي اصحاب

کدورت مي رود از روي اين آب
عمل چون شد به آن آنرا معين است

روايات موثق هم چنين است
که چون شمعي است در شبهاي مهتاب

روايات ضعاف باب آداب
شيوعش کي کند جبران آفات

عمل هم گرچه شد بر اين روايات
ميان شيعه و سني هويدا

شده ايراد مشهوري در اينجا
چرا در باب سنت پايدار است

رواياتي که ضعفش آشکار است
سخن هاشان ولي پر اضطراب است

جواب سنيان پر پيچ و تاب است
روايات سنن گر معتبر نيست

وليکن پاسخ شيعه از آن چيست
به سر منزل به نيکي راه بگشود

رواياتي که نامش مابلغ بود
چه پنهان در سند يا متن گفتار

روايت چون به دردي شد گرفتار

صفحه از 135