سالهاي آخر، خوشههايش پُربارتر و شاخههايش بلندتر باشد (کنز العمّال: ج 12 ص 181؛ و با اندکي تفاوت در: بحار الأنوار: ج 21 ص 51).
مَثَل شما ـ اي امّت ـ ، همچون لشکري است که اوّل آن، حرکت کرده و بانگ کوچيدن، سر داده شده است. چه زود دنباله آن لشکر به اوّلينشان ميپيوندند! به خدا سوگند، دنيا در برابر آخرت، به اندازه نفس نفس زدن خرگوشي بيش نيست! (کنز العمّال: ج 15 ص 797).
مَثَل آن کس که کارهاي ناشايست ميکند و سپس به کارهاي نيک، رو ميکند، مانند مردي است که زِره تنگ خفه کنندهاي پوشيده باشد. هر بار کار نيکي ميکند، يکي از حلقههاي آن زره، پاره ميشود و سپس، حلقهاي ديگر تا اين که [زره باز ميشود و] به زمين ميافتد (مسند ابن حنبل: ج 4 ص 145؛ مجمع الزوائد: ج 10 ص 201؛ الجامع الصغير: ج 1 ص 374؛ کنز العمّال: ج 4 ص 212).
نقل شده است پيامبر خدا و صحابيان، زير درختي نشسته بودند که بادي وزيد و برگهاي خشک و زرد درخت، ريخت و برگهاي سبز آن، باقي ماند. ايشان فرمود: «آيا ميدانيد مَثَل اين درخت، مانند چيست؟».
گفتند: خدا و پيامبرش داناترند.
فرمود:
مَثَل اين درخت، مَثَل مؤمن است که وقتي از خشيت الهي به خود ميلرزد، گناهانش ميريزد و حسناتش باقي ميمانَد (مجمع الزوائد: ج 10 ص 310؛ کنز العمّال: ج 1 ص 142؛ الأمثال في الحديث النبوي: ص 481).
همانا خوراک فرزند آدم، مَثَلي براي دنيا قرار داده شده است. هر چند آن را پُر ادويه و خوشمزه بسازد، امّا بنگر که [سرانجام] به چه تبديل ميشود (مسند ابن حنبل: ج 5 ص 136؛ مجمع الزوائد: ج 10 ص 288؛ الجامع الصغير: ج 1 ص 375؛ کنز العمّال: ج 3 ص 205).
مَثَل کسي که قماربازي ميکند، سپس به نماز ميايستد، همچون کسي است که با چرک و خون خوک، وضو ميگيرد و به نماز ميايستد. آيا خداوند، نمازش را خواهد پذيرفت؟(الأمثال في الحديث النبوي: ص 478؛ و با اندکي تفاوت در: کنز العمّال: ج 15 ص 217؛ المعجم الکبير: ج 22 ص 293).
مَثَل کسي که نمازش را کامل به جا نميآورد، مانند زن حاملهاي است که وقتي زمان وضع حملش فرا ميرسد، بچّه را سقط ميکند. پس نه بارداري سودي به حالش بخشيده است و نه صاحب فرزندي شده است(السنن الکبري: ج 2 ص 387؛ مجمع الزوائد: ج 2 ص 122؛ أمثال الحديث: ص 89).