جلوه‌هايي از هنر تصويرآفريني در روايات نبوي - صفحه 16

خدا و به سوي عباداتي همچون نماز در دنياست.
به گفته دکتر عزّ الدين سيد:
طول گردن، نمادي است از سربلندي و جايگاه باسعادت آدمي و نشانگر سُرور و بهجتي است که به انسان بر اثر ثواب نيکو، دست مي‌دهد، و اين تعبير، در تبيين معناي شرافت و کرامت، امر شايع و رايجي است تا آن جا که به کسي که باعث مجد و سربلندي خانواده‌اش شده، مي‌گويند: «أطلت أعناقنا و رفعت رئوسنا؛ گردن ما را برافراشتي و ما را سربلند کردي» و برعکس، به فرد خطاکار مي‌گويند: «قصرت رقبتنا؛ گردنمان را کوتاه ساختي و ما را سرافکنده نمودي»... (الحديث النبوي الشريف من الوجهة البلاغية: ص 212).
در حديثي نقل شده که پيامبر( خطاب به همسران خود فرمود:
أسرعکنّ لحاقاً بي أطولکن يداً (بحار الأنوار: ج 81 ص 107؛ مسند ابن حنبل: ج 6 ص 121؛ کنز العمّال: ج 6 ص 342).
در ميان شما، آن که دستش بلندتر است، زودتر از ديگران به من خواهد پيوست [و به جوار رحمت خدا خواهد شتافت].
در برخي روايات، در ادامه حديث ياد شده، آمده است که وقتي زنان پيامبر خدا، اين سخن را شنيدند، شروع به اندازه‌گيري دست‌هاي خود نمودند تا ببينند کدامشان دستِ بلندتري دارد! پس از وفات زينب بنت جَحْش ـ که نخستين همسر پيامبر خدا بود که دار فاني را وداع گفت و به کثرت صدقه و انفاق، معروف بود ـ ، آنان دريافتند که «بلندي دست»، کنايه از احسان بيشتر به ديگران و کثرتِ انفاق است(صحيح البخاري: ج 2 ص 115؛ صحيح مسلم: ج 7 ص 144؛ المستدرک علي الصحيحين: ج 4 ص 25؛ المجازات النبوية: ص 66) و پيامبر خدا، آن را در قالبي بديع و محسوس، ترسيم نموده است.
در حديثي ديگر از پيامبر‌( روايت شده است که هفت نفرند که خداوند، آنان را در قيامت، در سايه رحمت خود، قرار خواهد داد و از جمله آنهاست:
و رجل تصدّق بصدقه أخفاها لا تعلم شماله ما تنفق بيمينه... (مسند ابن حنبل: ج 2 ص 439؛ المجازات النبوية: ص 413).
و کسي که صدقه‌اي دهد و آن را مخفي دارد [ به گونه‌اي] که دست چپ وي نيز از آنچه دست راستش داده، آگاه نشود.
اين تعبير لطيف، کنايه از نهايت مخفي نگاه داشتن صدقه از چشم ديگران است که در قالبي بسيار نغز و گويا، به تصوير در آمده است.
در رواياتي چند، پيامبر خدا، از تعبير کنايي «لرزيدن عرش» براي مجسّم نمودن عظمت و اهمّيت حقيقتي بهره مي‌جويد. از جمله مي‌فرمايد:

صفحه از 31