اين، راه راست خداست.
سپس در سمت راست و چپ آن، خطوطي رسم کرد و فرمود:
بر سر هر يک از اين راهها، شيطاني است که به آن، فرا ميخوانَد (مسند ابن حنبل: ج 1 ص 435؛ سنن الدارمي: ج 1 ص 68؛ المستدرک علي الصحيحين: ج 2 ص 239).
در حديثي ديگر از ابن مسعود نقل شده که پيامبر خدا، مربّعي رسم کرد و يک خط در وسط آن و خطّي بيرون آن کشيد و خطوط کوچکي در کنار خط مياني رسم کرد و فرمود:
اين (خطّ وسط)، انسان است و اين (مربّع)، اَجَل اوست که دورش را گرفته يا بر او احاطه دارد و اين که خارج قرار دارد، آرزوي اوست و اين خطهاي کوچک، پيشامدها و بيماريهايند. اگر اين يکي به خطا رود، اين يکي او را نيش ميزند و اگر اين هم به خطا رود، آن ديگري او را ميگزد (صحيح البخاري: ج 7 ص 171؛ سنن الدارمي: ج 2 ص 304؛ سنن الترمذي: ج 4 ص 52).
و اين تصوير چيزي است که پيامبر( رسم فرمود:
از اَنَس بن مالک نيز روايت شده که ميگويد: پيامبر خدا، خطّي کشيد و فرمود:
اين، انسان است.
در کنار آن، خطّ ديگري کشيد و فرمود:
اين، اجل اوست.
و دورتر از آن، خط ديگر رسم کرد و فرمود
اين، آرزوست. در اين گير و دار، خطّ نزديک به او (اجل) به سراغش ميآيد(صحيح البخاري: ج 7 ص 170).
نکته قابل توجّه در روايات ياد شده، آن است که مشاهده ميکنيم پيامبر( براي مجسّم نمودن حقيقت پيشِ روي مخاطب، از روشهاي گوناگون تجسّمگرايي بهره جسته است که از آن جمله،