هشتاد پارچه آبادي مي‌رسيد که ميان بغداد و کربلا واقع بود و همه، در نهايت آباداني بود (شخصيت ادبي سيد مرتضي: ص87).
سيد مرتضي، مدرسه و حوزه علميه‌اي ويژه طلاب علوم ديني داشت که وضع معيشت آنها، از نگاه او مغفول نمي‌ماند. به طوري که گفته شده، براي شيخ طوسي، هر ماه، دوازده دينار و براي قاضي ابن برّاج، هر ماه، هشت دينار مقرري تعيين کرده بود. اين توجّه او نسبت به طلاب، آن‌چنان بود که گفته‌اند، فردي يهودي، نزد او علم هيئت مي‌خواند، تا به آن شهريه، دست يابد ( الدرجات الرفيعة: ص 460 ؛ شخصيت ادبي سيد مرتضي: همان).
وي، يکي از املاک خود را وقف تهيه کاغذ کرده بود که عوايد آن، صرف تأليفات مجتهدان مي‌گشت (روضات الجنات: 2 ص383). علاوه بر اين، کتابخانه‌اي داشت که بالغ بر هشتاد هزار جلد کتاب در آن بود (سيماي فرزانگان: ص367).

وفات

سيد مرتضي، بنا به روايت نجاشي، در روز 25 ماه ربيع الاول، سال 436 هجري (رجال نجاشي: ص270)، در بغداد در گذشت. طوسي، در مورد تاريخ وفات، اشاره به روز آن نکرده است و تنها، ماه و سال وفات او را ذکر کرده است ( الفهرست: ص165؛ خلاصة الأقوال في معرفة الرجال: ص179).
نجاشي، پس از ذکر تاريخ وفات او مي‌افزايد: من و أبويعلي محمد بن حسن جعفري و سلار بن عبدالعزيز که اين دو، جزء شاگردان سيد مرتضي هستند ـ و از آنها نام برديم ـ ، او را غسل داديم (رجال النجاشي: همان).
سيد مرتضي به هنگام مرگ، هشتاد سال و هشت ماه داشت ( الفهرست: ص165). ابتدا او را در خانه‌اش، به امانت به خاک سپردند و سپس، به کربلا منتقل شد ( اعيان الشيعة: ج12 ص272).

قاضي عبدالجبار (م 415هـ)

وي، عبدالجبار بن أحمد بن عبدالجبار بن أحمد بن الخليل بن عبداللَّه، أبوالحسين الهمداني الأسد آبادي است (مذاهب الاسلاميين: ص380).
او، در روستاي اسدآباد همدان متولد شد، اما تاريخ ولادت او معلوم نيست. با توجه به گزارش مورخان، از سال وفاتش و سن او در هنگام مرگ ـ که در ادامه ذکر خواهيم کرد ـ، بايد ميلادش، بين 320 تا 325 هجري باشد.
او، در فروع، شافعي (طبقات الشافعية: ج1 ص185) و در اصول، ابتدا اشعري بود و سپس، به معتزله گرايش پيدا کرد (مذاهب الاسلامين: ص381).

اساتيد

قاضي، سال‌هاي درازي در محضر أبواسحاق ابراهيم بن عياش (م 336هـ)، در شهر بصره، تلمذ داشت. او، از معتزله‌ي بصره و از شاگردان أبي هاشم جبائي (م 321هـ) است. عبدالجبار، از محضر