بخش دوم:
کتاب تنزيه الانبياء و الائمه (
ارزش کتاب:
اين کتاب، اثرى گرانبها از عالم بزرگ شيعه، سيد مرتضى، و کتابى قابل توجه براى دستيابى به ديدگاه شيعه درباره پيامبران و ائمه معصومين( است. از زمان نگارش آن تاکنون، پيوسته مورد توجه علما و دانشمندان اسلامى قرار گرفته، و بسيارى از تأليفات خود را، با توجه به اين کتاب نگاشته اند. موضوع اين کتاب، عقايد و مباحث نبوت و امامت است. سيد مرتضى در اين کتاب به بررسى عصمت پيامبران و ائمه معصومين( از ديدگاه شيعه پرداخته است. وى با اشاره به اعتراضات و ايراداتى که برخى به عصمت پيامبران و ائمه معصومين( گرفته اند، به پاسخ گويى به آنها مى پردازد. به همين منظور، به تأويل نيکويي از آيات و احاديثي که دلالت بر وقوع گناه از پيامبران و امامان ميکند، همت گمارده است ۱ .
کتب ديگر در باب تنزيه پيامبران:
از ديگر انديشمنداني که در اين زمينه، يعني منزه دانستن انبياء، کتابهايي را به رشته تحرير درآوردهاند، ميتوان به افراد زير اشاره کرد:
«جعفر بن مبشر (ف234)، من معتزلة بغداد. له کتاب تنزيه الانبياء» ( فهرست ابن النديم: ص 208 ؛ سير أعلام النبلاء: ج10 ص 549)، «مصطفى البغدادي ... من آثاره تنزيه الانبياء» (معجم المؤلفين: ج 12ص 247)، «ابن العباس التلمساني (ف 871)، من کتبه العروة الوثقى في تنزيه الانبياء عن فرية الالقا » ( الأعلام: ج 6 ص 183)، «ابن العلاء القشيري (ف 344)، له کتاب تنزيه الانبياء» ( الأعلام: ج 2 ص 69)، «الشيخ مصطفى ابن الحسين بن علي البغداى، صاحب تنزيه الانبياء في الرد على النصارى» ( الذريعة: ج 24 ص 147 و ج 4 ص 456 ش 2035 )، «عبد الوهاب بن على الحسينى الامير الاسترابادي (ف883)، له رسالة في تنزيه الانبياء» (هدية العارفين : ج 1 ص 640)، « جلال الدين السيوطي، صاحب کتاب تنزيه الانبياء عن تسفيه الاغبياء» ( کشف
1.. شريف مرتضي در منظومه کلامي خويش، بر دو مشرب سير کرده است؛ اول: نشستهاي وي با قاضي عبدالجبار معتزلي، دوم: منهج منطق تنزيهي که مطابق با اصول عقلي است. اين منهج، در کتاب تنزيه الانبياء و الائمة، نمود فراوان داشته است. التفاتات عقلي سيد مرتضي در اصول اعتقادي که در سه کتاب: «رسائل»، «ذخيرة» و «امالي» وي مشاهده ميشود، به همراه دو منهج مذکور را ميتوان به عنوان مجموعه عقايدي کامل در اصول عقيدتي شيعه به حساب آورد. (المناهج الروائية عند شريف المرتضي: ص۱۶۷)