ديدگاه‌هاي ‌سيد‌مرتضي و بررسي کتاب تنزيه‌ الانبياء و الائمة(ع) - صفحه 112

آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلأهُ زِينَةً وَأَمْوَالًا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّواْ عَن سَبِيلِكَ(يونس: آيه 88) ؛ رَبِّ أَرِنِي أَنظُرْ إِلَيْكَ (اعراف آيه: 143).
حضرت يونس (ع) : وَذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ(انبياء: آيه 87).
و در مورد رسول گرامي اسلام(ص) چنين آمده است:
وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَى (ضحي: آيه 7) ؛ وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِيلِ * لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْيَمِينِ * ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِينَ (حاقه: آيه 44) ؛ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ (احزاب: آيه 37) ؛ لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا (فتح: آيه 2) ؛ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ (زمر: آيه 65) ؛ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ (تحريم: آيه 1).

ب) شيوه نگارش

سيد مرتضى در اين کتاب بدون استدلال به سخنان ائمه اطهار( و با استدلال به حکم عقل و با استناد به قواعد ادبى و علم لغت، به پاسخ‌گويى آن شبهات پرداخته، و قدرت فراوان خود را در استدلال هاى منطقى و علم ادبيات و لغت به اثبات رسانده است. ايشان در اين کتاب به بسيارى از روايات جعلى اشاره دارد و ضعف آن روايات را با حکم عقل به اثبات رسانده است.

روش طرح بحث در مورد هر پيامبر

روش سيد مرتضي در طرح مباحث، اين گونه بوده است:
1. ابتدا تحت عنوان «مسأله»، آيه و شبهه آن را مطرح مي‌کند و بعد تحت عنوان «الجواب»، پاسخ مي‌دهد:
(مسألة) فقوله تعالى: «وعصى آدم ربه فغوى» ، قالوا: وهذا تصريح بوقوع المعصية التي لاتکون إلاّ قبيحة، وأکده بقوله «فغوى»، ... (الجواب): يقال لهم أما المعصية فهى مخالفة الامر... .
2. در مورد بعضي أنبياء، چند شبهه و در مورد برخي ديگر، به ذکر يک آيه متشابه، بسنده کرده است.
3. در ميان أنبياء، در مورد پيامبر اسلام علاوه بر آيات، به ذکر روايات نيز پرداخته و شبهات در مورد آن را پاسخ مي‌دهد.

ارزيابي پاسخ‌هاي سيد مرتضي به شبهات

پاسخ‌هاي ايشان را اين‌گونه مي‌توان دسته‌بندي و ارزيابي کرد:
1. معمولاً سيد مرتضي به يک اشکال، چند پاسخ داده که همه در يک سطح و قوت نيستند؛ گاهي هم پاسخ کساني را نقد کرده که با قول او موافق‌اند. همانند داستان ذبح چهار پرنده به دست حضرت ابراهيم که در آيه 260 سوره بقره بدان اشاره شده است.

صفحه از 125